استفاده ایران از گاز مازاد روسیه برای توسعه بازارهای صادراتی
به گزارش پول و تجارت، جنگ روسیه و اوکراین عواقب مختلفی برای کشورهای درگیر داشت. یکی از پیامدهای این جنگ، تحریم‌هایی است که غرب علیه مسکو اعمال کرد. به این ترتیب، صادرات گاز روسیه به اروپا محدود شد.
خرابکاری در خط لوله نورد استریم به صورت کامل صادرات گاز روسیه به این منطقه را مختل کرد. حالا مسکو به دنبال بازارهای جایگزین است و ظرفیت همسایگان برای خرید یا سوآپ گازش بهترین گزینه پیش رو محسوب می‌شود. در میان همسایگان روسیه، ایران شرایط خوبی برای همکاری در این طرح دارد. با توجه به نزدیکی مواضع تهران و مسکو طی ماه‌های اخیر، نزدیکی بیش از پیش دو کشور و تحت تحریم قرار گرفتن مسکو و تهران که وجه تشابهی میان آنها ایجاد کرده، امکان دستیابی به توافق در این زمینه پدید آمده است.
کارشناسان اعتقاد دارند همکاری ایران با روسیه در زمینه خرید یا سوآپ گاز این کشور یک بازی برد-برد است. در این سناریو، روسیه به فروش گاز تحریم شده‌اش می‌پردازد و ایران نیز حق ترانزیت دریافت می‌کند و در هزینه انتقال گاز از جنوب به شمال صرفه‌جویی می‌شود. همچنین ممکن است تهران بتواند از این گاز در داخل کشور استفاده کند و..
به گزارش پول و تجارت، جنگ روسیه و اوکراین عواقب مختلفی برای کشورهای درگیر داشت. یکی از پیامدهای این جنگ، تحریم‌هایی است که غرب علیه مسکو اعمال کرد. به این ترتیب، صادرات گاز روسیه به اروپا محدود شد.
خرابکاری در خط لوله نورد استریم به صورت کامل صادرات گاز روسیه به این منطقه را مختل کرد. حالا مسکو به دنبال بازارهای جایگزین است و ظرفیت همسایگان برای خرید یا سوآپ گازش بهترین گزینه پیش رو محسوب می‌شود. در میان همسایگان روسیه، ایران شرایط خوبی برای همکاری در این طرح دارد. با توجه به نزدیکی مواضع تهران و مسکو طی ماه‌های اخیر، نزدیکی بیش از پیش دو کشور و تحت تحریم قرار گرفتن مسکو و تهران که وجه تشابهی میان آنها ایجاد کرده، امکان دستیابی به توافق در این زمینه پدید آمده است.
کارشناسان اعتقاد دارند همکاری ایران با روسیه در زمینه خرید یا سوآپ گاز این کشور یک بازی برد-برد است. در این سناریو، روسیه به فروش گاز تحریم شده‌اش می‌پردازد و ایران نیز حق ترانزیت دریافت می‌کند و در هزینه انتقال گاز از جنوب به شمال صرفه‌جویی می‌شود. همچنین ممکن است تهران بتواند از این گاز در داخل کشور استفاده کند و کسری ترازش را جبران کرده و از تعطیلی صنایعش در زمستان جلوگیری کند.
مهراد عباد، عضو اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با ایرنا با اشاره به این موضوع که روسیه یکی از کشورهای پیشرفته دنیا در زمینه گاز است و می‌تواند تکنولوژی‌های خوبی را در اختیار ما قرار دهد، اظهار کرد: ما تحت تحریم هستیم و نمی‌توانیم با کشورهای زیادی کار کنیم. با توجه به اینکه روسیه کشور قوی‌ای است و در زمینه گاز نیز فعالیت خوبی دارد، افزایش روابط ما با این کشور می‌تواند برایمان سودآور باشد.
وی افزود: روابط دو طرف در هر سطحی که باشد، برای صنعت گاز ما مفید است، اما موضوع این است که ایران هم تحت تحریم قرار دارد و حتی تحریم‌های بیشتری به نسبت روسیه داریم، در بحث‌های مالی بین‌المللی با مشکلاتی مواجهیم که موانع مهمی برای همکاری با روسیه در پروژه‌های انرژی محسوب می‌شود. اگر بتوانیم برای این مسائل چاره‌اندیشی کنیم و راهی برای ارتباط با مسکو بیابیم، همکاری در فروش گاز این کشور در شرایطی که تحت تحریم‌ها نمی‌تواند آن را به اروپا صادر کند، برایمان سودآور است.
این فعال اقتصادی تاکید کرد: به دو روش می‌توانیم از گاز روسیه استفاده کنیم. اولین مدل این است که گاز را از این کشور وارد کنیم و از آن برای رفع کسری خود در زمستان بهره ببریم و جلوی تعطیلی صنایع را بگیریم. در این طرح، با استفاده از گاز روسیه از ضرباتی که قطع گاز صنایع به اقتصاد کشورمان می‌زند، جلوگیری می‌کنیم و این برایمان بسیار منفعت زاست.
عباد گفت: پیش‌بینی می‌شود که با روال فعلی طی ۱۰ سال آینده به واردات گاز نیازمند باشیم که استفاده از گاز مازاد روسیه می‌تواند این نیاز ما را برآورده کند.
وی اضافه کرد: روش دوم این است که به ترانزیت و صادرات گاز روسیه بپردازیم. اکنون در روش‌های مدرن به فشرده سازی گاز می‌پردازند و آن را در قالب ال ان جی و ال پی جی انتقال می‌دهند. خوب است در حمل و نقل میعانات گازی از مسکو کمک بگیریم. آنها تکنولوژی‌های لازم را در این زمینه دارند.
عضو اتاق بازرگانی تهران بیان کرد: طی سال‌های اخیر چین پروژه‌های خوبی در حوزه گاز سرد در ایران انجام داده است و از فناوری‌های این کشور هم می‌توانیم استفاده کنیم. ما نیازمند به‌روزسازی کامل صنعت گاز در کشورمان هستیم و از این طریق می‌توانیم بیشتر از قبل از پتانسیل‌های این حوزه بهره ببریم. زیرساخت‌های زیادی برای تبدیل شدن به هاب گازی و انرژی منطقه‌ای مورد نیاز است. سوآپ یا خرید گاز روسیه می‌تواند قدمی در این راستا باشد.
عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: افزایش تعاملات با کشورهای منطقه در حوزه انرژی می‌تواند به لحاظ سیاسی منافع ما را تأمین کند و از طریق افزایش در هم تنیدگی روابط سیاسی و اقتصادی ما با کشورهای دیگر به تقویت موقعیت سیاسی کشورمان منجر شود.
عباد گفت: سوآپ یا خرید گاز روسیه نیز می‌تواند در این زمینه مفید باشد. هر رابطه‌ای که به افزایش تأمین منافع کشورمان بیانجامد، باید پیگیری شود. قراردادهایی که اخیراً با کشورهای منطقه در حوزه انرژی منعقد کرده‌ایم، سودآور است و باید گسترش یابد. تجارت بین‌الملل طی سال‌های اخیر تغییرات اساسی داشته و به سمت استفاده از ظرفیت‌های الکترونیکی رفته است. باید این روش‌های مدرن را به کار بگیریم و به ارتقای صنعت نفت و گاز و حمل و نقل آن بپردازیم.
وی تاکید کرد: شواهد نشان می‌دهد عملکرد دولت فعلی در زمینه دیپلماسی انرژی نسبت به دولت‌های قبل کارآمدتر است. وزارت نفت توانسته بخشی از نقطه ضعف‌ها را پوشش دهد، البته هنوز باید در این زمینه بیشتر تلاش کنیم تا به دیپلماسی اقتصادی واقعی موردنیاز کشور دست پیدا کنیم. اتفاق مثبتی رخ داده است و آن اینکه در گذشته رایزن‌های اقتصادی توسط دولت انتخاب می‌شد که دید اقتصادی نداشتند.
عضو اتاق بازرگانی تهران اظهار داشت: توقع از رایزن‌های اقتصادی این است که بتوانند در بازارهای هدف مشتریان بیشتری برای تولیدات پیدا کنند و ورود مواد اولیه را برای واردکنندگان تسهیل کند که این نتیجه قبلاً حاصل نمی‌شد. الآن افراد با دید بهتری به لحاظ اقتصادی به عنوان رایزن انتخاب می‌شوند. ادامه این روندها در صنایع مختلف می‌تواند برای کشور مفید باشد.
تغییر وزیر صمت در شرایط فعلی کشور به صلاح نیست
ساعدنیوز: انجمن نورد کاران فولادی ایران طی بیانیه‌ای با حمایت کامل از «سید رضا فاطمی‌امین» وزیر صنعت، معدن و تجارت، اعلام‌کرد: تغییر وزیر صمت در شرایط فعلی کشور به صلاح نیست.
به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی ساعدنیوز به نقل از ایرنا، در متن بیانیه این انجمن آمده است: با توجه به گذشت بیش از یک سال از استقرار دولت جدید و در راستای بهبود امور کشور به ویژه وزارت صمت، به نظر انجمن نوردکاران فولادی ایران مدت کوتاه فعلی فرصت مناسبی برای ارزیابی بهترین شیوه تجارت در شرایط تحریم عملکرد وزیر صنعت، معدن و تجارت محسوب نمی شود و تغییر مقام عالی وزارتخانه در شرایط کنونی شرایط برا رای تولیدکنندگان سخت تر می کند.
نظر به اینکه کشور در شرایط سخت تحریم به سر می برد و تغییر وزیر موجب تغییرات گسترده در سطح معاونان، مدیران کل و مدیران عالی شرکت های وابسته خواهد شد، به نظر انجمن نوردکاران فولادی ایران این گونه تغییرات موجب از دست رفتن زمان و افزایش مشکلات صنعتگران خواهد شد و چالش های کشور در حوزه صنعت و معدن را مضاعف خواهد کرد.
این بیانیه می افزاید: بدیهی است حل مشکلات صنعت، معدن و تجارت از اهم وظایف وزیر صمت است و با توجه به اجرای موثر جوانگرایی در وزارتخانه توسط وزیر، وی می تواند با اصلاح ساختارها کمک موثری به بهبود امور داشته باشد.
انجمن نوردکاران فولادی ایران با تشکر از توجه ویژه نمایندگان خانه ملت به حوزه های صنعت، معدن و تجارت، خواهشمند است ضمن ملحوظ داشتن موقعیت فعلی کشور و چالش هایی که صنعتگران با آن مواجه هستند، به منظور اصلاح ساختارها با تخصیص فرصت بیشتر به وزیر صمت شرایط را بهبود داده تا شاهد پویایی بیشتر وزارتخانه در راستای اهداف بالادستی کشور در همه حوزه های صنعت و معدن و تجارت باشیم.
باید ملت را در فروش نفت به کار بگیرند
وزیر سپاه دولت جنگ گفت: زمان جنگ از کسی که ماده اولیه داشت، چیزی می‌خواستیم که نمی‌فروخت با تهدید کشتن از او خریدم. البته گران‌تر از حد معمول هم پول دادم ولی او نمی خواست بفروشد. الان هم همان زمان است.
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، محسن رفیق‌دوست معتقد است یکی از راه های دور زدن تحریم ها واگذار کردن فروش نفت به بخش خصوصی است.
محسن رفیق‌دوست وزیر سپاه دولت جنگ در گفتگویی تاکید کرده است که نباید نگران میزان فروش نفت در دوران تحریم باشیم. بخش هایی از این گفتگو را در ادامه بخوانید:
به اعتقاد شما ما الان نیاز به دور زدن تحریم ها نداریم؟
هر کجا که لازم است راهش هم هست ولی راه از مسیر دولت نیست بلکه ملت است. یعنی ممکن است دولت ما در فروش نفت مشکل داشته باشد ولی ملت مشکلی ندارد. باید ملت را در فروش نفت به کار بگیرند.
منظورتان بخش خصوصی است؟
بله منظورم بخش خصوصی است. پیشنهاداتی هم داده شده که با این مسیرها می توان نفت را فروخت که آمریکا هم نتواند مانع شود.
منظورتان بورس نفت است؟
نه چون آن مسیر سروصدا دارد، معتقد نیستم که بتواند کارساز باشد. راه‌های دیگر هم هست که پیشنهاد شده و در حال حاضر مشغول مطالعه بر روی آن هستند.
از خطراتی که در همین موضوع دور زدن تحریم ها هشدار داده می شود این است که ممکن است دوباره بابک زنجانی های تازه ای بوجود آیند. کمااینکه در دولت قبلی هم موضوع دور زدن تحریم ها باعث به وجود آمدن چنین مفاسدی شد. فکر آن را هم بهترین شیوه تجارت در شرایط تحریم کرده اید؟
ما نمی‌گوییم که چند میلیارد دلار در اختیار افراد قرار بدهند و مثل آن زمان که به بابک زنجانی اعتماد کردند با افراد برخورد کنند؛ حرف من این است که الان چطور نفت را به خارجی‌هابا یک تضمینی می‌فروشند با همان تضمین نفت را به مردم بفروشند. به بخش خصوصی بفروشند. هیچ ریسکی هم نکنند که بابک زنجانی پیدا شود.
آیا چنین سرمایه دارهایی داریم که مورد اعتماد نظام باشند؟
داریم. آن مشتری‌ای که الان حاضر شده از ما نفت بخرد، سرمایه دارد. او به این تاجر ایرانی اعتماد دارد. ریسک را او می کند.
ولی او به دولت ما اعتماد ندارد؟
من در زمان جنگ، حرکتی کرده بودم که وقتی از منصب کناره‌گیری کردم، برای اولین‌بار در تاریخ نزدیک دو میلیارد دلار پول اسلحه به دنیا بدهکار بودم. کشور فقیر کره شمالی و آلمان شرقی به من نسیه داده بود. درواقع می توان راه پیدا کرد.
شما فکر می کنید تا سقف یک و نیم تا دو میلیون بشکه هم می توان به این طریق نفت فروخت؟
به تدریج می‌شود. الان دیگر مشکل دولت کم شده است. آمریکا اعلام کرده برای کشورهایی که محدودیت گذاشتیم و از حد خود کمتر خریدند، می‌توانند از ایران نفت بخرند.
پس این طور که از فرمایشات شما استنباط می کنم این است که ما اصلا در مورد تحریم فروش نفت ایران نباید هیچ نگرانی داشته باشیم.
نه اصلا نگرانی نداریم. اول انقلاب در سال ۶۴ درآمد ارزی ما که منحصر به فروش نفت بود، به شش و نیم میلیارد دلار در سال رسید. حداکثر هم یک میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشتیم. سال ۹۷، صادرات غیرنفتی ما بر صادرات نفت افضلیت پیدا کرد. یک محاسبه کنید. دولت اعلام کرد که امسال ۱۱۲ میلیارد دلار ذخیره ارزی و ۱۰۰ میلیارد دلار درآمد ارزی دارد. ۷۰ میلیارد دلار هزینه ارزی داریم در حالی که ۵۷ میلیارد دلار از این درآمد ارز صادرات غیرنفتی است. چرا فکر می‌کنیم مملکت گیر می‌کند؟ اصلا نفت را نفروشیم. هرچند برای اینکه در این جنگ اقتصادی در مقابل آمریکا پیروز شویم باید نفت را بفروشیم اما هیچ‌گاه فروش نفت ما قطع نشده و از یک رقم خوبی هم پایین تر نیامده و می توان رقمی که مورد نظر است را با کمک بخش خصوصی دست یافتنی کرد.
بیشتر درواقع جنگ روانی آمریکایی هاست؟
بله.
زمان جنگ هم این کار را می‌کردند؟
همیشه دست به این کار می‌زدند. خود جنگ روانی خیلی وقت‌ها مهمتر از جنگ واقعی است. خالی کردن دل مردم که یک مرتبه بگویند کمبود یک جنس هست و مردم به فروشگاه هجوم بیاورند و اجناس فاسدشدنی بخرند و بعد از چندروز دور بریزند، یک جنگی است که آنها برده‌اند. ما باید جلوی این جنگ را بگیریم. یعنی مردم باید بدانند دولت امسال ۱۴ میلیارد دلار برای آذوقه مردم ارز ارزان گذاشته و همه ۱۴ میلیارد دلار را هم خرید کرده است. البته مهمتر از همه نظارتی است که باید وجود داشته بهترین شیوه تجارت در شرایط تحریم باشد و این اطمینان به مردم داده شود که تخلف به حداقل می‌رسد چراکه یک طیف بی رحمی هست که به مردم رحم نمی کنند، مثلا مرغ با ارز ۴۲۰۰ تومان و کیلویی ۱۸ هزار تومان می‌فروشند. مسلم است که باید این دستها را قطع کرد و با آنها برخورد کاملا محکمی کرد.
همین‌ها بخش خصوصی‌اند.
همه که اینطور نیستند. وقتی که ما نانوایی داریم که وقتی دولت اعلام می‌کند نان گران شده، او تابلو می‌زند «تا اطلاع ثانوی نان را ارزان می فروشم چون هنوز آرد ارزان دارم و هر وقت آرد ارزانم تمام شد، بعد نان را گران می‌کنم» این یعنی ما هر دو طیف را داریم. ما موافقیم که چند تا از همین طیف بخش خصوصی را هم بگیرند و اعدام کنند. کما اینکه باید دولت آنچنان اینجا خودش را نشان دهد که کسی جرات نکند سمت تخلف بروند. الان مثلا می‌گویند صادرکنندگان بخش خصوصی ارزشان را در نیما نمی‌آورند و در بازار آزاد می‌فروشند. دولت سران اینها را صدا کند و هشدار دهد.
زمان جنگ از کسی که ماده اولیه داشت، چیزی می‌خواستیم که نمی‌فروخت با تهدید کشتن از او خریدم. البته گران‌تر از حد معمول هم پول دادم ولی او نمی خواست بفروشد. الان هم همان زمان است. مملکت در جنگ اقتصادی است. مملکتی که بهترین شیوه تجارت در شرایط تحریم صد میلیارد دلار درآمد ارزی در اختیار دارد و ۱۱۲ میلیارد دلار ذخیره ارزی دارد، ۷۰ میلیارد دلار خرج دارد و ۱۴۰ میلیارد دلار اضافه می‌آورد، اصلا دلار گران را نمی‌فهمم. شاید سوادم از این نظر کم است. بالاخره عواملی هستند که این کار را می‌کنند. در یک برهه فهمیدند که عربستان و امارات ریال درست کرده اند که بروند دلار بخرند و بسوزانند. حتما شنیده‌اید. اگر این عوامل را پیدا می‌کنند هم معرفی و هم برخورد کنند، نترسند. لذا دولت باید بازار روانی را از مردم بگیرد. مصرف در حد نیاز باشد. مردم هم رعایت کنند و بدانند دولتشان به قول آذری‌ها از نظر اشپزخانه (به معنی غذای مردم) برای امسال هم فکر اساسی و هم اجرا کرده است. مثلا برای اینکه گرفتار بخش خصوصی و نیمه دولتی نشود در پی راه‌هایی نظیر کوپن دیجیتالی است تا کالایی که ارزان وارد می‌شود به همه مردم، غنی و فقیر برسد و بدانند که گوشت و مرغ و پنیرشان هست. لذا دولت باید جلوی جنگ روانی را بگیرد و مردم هم باید کمک کنند. بعد هم باید به تولید برگردیم. امکان و توانش را داریم.
توافق هسته‌ای به نفع همه کشورها است/ صنعتگران و دانشمندان ایرانی در شرایط تحریم هم پیشرفت داشتند
وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: توافق هسته‌ای هم به نفع کشورهای مذاکره کننده بود و هم به نفع کل کشورهای جهان و خوشبختانه کشورهای 1+5 متوجه شدند که اظهارات ما در زمینه صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای بر پایه واقعیت استوار است.
به گزارش خبرنگار گروه سیاسی خبرگزاری برنا، نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت در همایش توسعه همکاری ایران و فنلاند ضمن خیر مقدم به وزیر تجارت فنلاند و اظهار امیدواری نسبت به اقامت آنان در ایران گفت: تقاضا دارم از همکاران ایرانی که سعی کنند با ملاقات های دو جانبه به نتایج عملی برای فعالیت های اقتصادی برسند.
نعمت زاده اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران و دولت تدبیر و امید مذاکرات سختی با کشورهای 1+5 داشته که این مذاکرات همراه با درک متقابل از منافع یکدیگر بود و منجر به یک توافق برد برد شد. توافقی که هم به نفع کشورهای مذاکره کننده بود و هم به نفع کل کشورهای جهان و خوشبختانه کشورهای 1+5 متوجه شدند که اظهارات ما در زمینه صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای بر پایه واقعیت استوار است و برخلاف نظر برخی که اعتقاد داشتند ما از انرژی هسته ای برای مصارف غیر صلح آمیز می کنیم که این یک دروغ بزرگ است.
وی با اشاره به ظرفیت های دو کشور ایران و فنلاند افزود: امیدواریم در آینده حجم تجارت خارجی را در قالب سیاست هایی که ما به سایر کشورها نیز اعلام کرده ایم افزایش دهیم. این سیاست ها شامل مواردی از قبیل داشتن مناسبات دراز مدت و استراتژیک و سرمایه گذاری های مشترک است. این سرمایه گذاری ها چه در زمینه های فنی و اجرایی باشد و چه در سایر زمینه ها برای تمامی کشورها سودمند خواهد بود.
وزیر صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: بازار ایران با احتساب 14 کشور همسایه بازاری بسیار مناسب با جمعیتی حدود 400 میلیون نفر برای کشورهای سرمایه گذار است و با توجه به آن ما آمادگی داریم که در قالب تفاهمات گذشته و چه تفاهمات آینده زمینه را برای فعالیت‌های اقتصادی هموار کنیم.
وی با اشاره به توانایی های دو کشور گفت: فنلاند در بخش صنعت، محیط زیست و IT و خیلی زمینه های دیگر توانایی بالایی دارد و کشور ما هم به خاطر فشارهای تحریم با اعتمادی که به توان داخلی کرد توانست پیشرفت های زیادی داشته باشد، به طور مثال کشور ما در 30 سال گذشته در نانو تکنولوژی دارای رتبه پنجاهم جهان است اما این رتبه اکنون هفتم جهان است که این نشان می دهد صنعتگران و دانشمندان ایرانی کشور را در شرایط تحریم هم پیشرفت دهند.
نعمت زاده با اشاره به برگزاری این نشست و مذاکرات دو جانبه ابراز امیدواری کرد بتوانند نقشه راهی برای آینده ترسیم کنند، افزود: از خانم وزیر می خواهیم که یک نقشه راه پنج ساله را ترسیم کنیم و دولت ها هم باید تلاش کنند که موانع این نقشه راه را بردارند.
وی ادامه داد: اولین مشکل در این زمینه مشکلات بانکی است که باید هر چه سریعتر مرتفع شود بعد از آن بیمه های صادراتی است که این بیمه ها برای اجرای پروژه های زمان بر و حمایت از بازرگانان بسیار ضروری است. همچنین باید رفت و آمدهای هوایی با فنلاند هم بالا رود و پروازهای مستقیمی بین ایران و فنلاند برقرار شود.
نعمت زاده در پایان با تاکید بر افزایش همکاری های دوجانبه در زمینه توریست، تصریح کرد: در سال 2015 تعداد جهانگردهایی که وارد ایران شدند نسبت به سال قبل دو برابر شده است این نشان دهنده افق های روشنی برای ایران است.
تولید و تجارت فیلتر شد/ از واحد تولید واکسن تا کارخانه صنایع غذایی و کشتیرانی
یک شوک روانی به مردم وارد شده و انگیزه خرید گویا از بین رفته است. کسی حس و حال خرید ندارد. مردم یا به بازار نمی‌آیند یا اگر گذرشان به بازار می‌افتد، برای خرید، قصدی نمی‌کنند مگر خریدی واجب.
هم میهن نوشت: همه چیز ناگهان مختل شد و در یکی از روزهای سال 2022 به عصر ایمیل پرتاب شدیم. برنامه‌ریزی‌ها به هم ریخت و محموله‌ها دیر رسید. کار تا جایی خوابید که سرمایه‌گذار از تامین هزینه‌های اول ماه مشوش شد.
حلقه ارتباط با دنیا که تحریم آن را به شدت تنگ کرده بود؛ حالا تنگ‌تر می‌شود. تعدادی از طرف‌های تجاری ایران که حوصله محدودیت‌های طرف ایرانی را ندارند؛ بازارشان را به گروه دیگر می‌سپارند و مراوده با ایران را به آینده و رفع تنگناهای داخلی ایران حواله می‌دهند. برخی که پرحوصله‌تر هستند یا به واسطه اعتبار تجارت چندین و چندساله با طرف ایرانی، هنوز پای کار مانده‌اند هم مجبورند تکنولوژی را فراموش کنند و به دوران تلفن و تلگراف و ایمیل بازگردند.
اینجا دیگر کاری از دست تکنولوژی برنمی‌آید. نه خبری از تماس‌های تصویری‌ست، نه امکان ارسال موقعیت مکانی و نه امکان دیدن تصاویر کالای مورد تقاضا. اگر این را فراموش نکنیم که درصد بالایی از مواد اولیه تولید داخل را وارد می‌کنیم، متوجه خواهیم شد که فقط واردات و صادرات گرفتار فیلترها نیست، تولید هم پاسوز ماجرای محدودیت‌ها و فیلترینگ شده است.
یک ماه است همه به دنبال راه‌هایی برای عبور از فیلترها هستند، هزینه‌اش را هم می‌دهند اما سرورها زود شناخته و مسدود می‌شوند و تا دسترسی به راه عبور جایگزین، زمان زیادی از دست می‌رود. این روزها کار مدام دچار سکته می‌شود.
سینا تلفن به دست، جملاتی را به عربی می‌گوید. صدایش گرفته است و به سختی با ما صحبت می‌کند. لابه‌لای جملاتی که به آن طرف خط می‌گوید با تندی دستوراتی به اطرافیانش می‌دهد.
او نگران واکسن‌هایی است که اول ماه باید تحویل دهد. «اماراتی‌ها روی خوشی ندارند. وقتی صحبت از اپلیکیشن جایگزین می‌شود رو ترش می‌کنند. جواب سر بالا می‌دهند. سر ماه باید دو میلیون دوز واکسن تحویل بدهیم و هنوز مواد موثر آنها را نتوانسته‌ایم وارد کنیم.»
آینده روابط تیره و تار شده. چند کشور از ادامه همکاری با ایران انصراف دادند. دلیل عمده این عدم همکاری محدودیت‌های ارتباطی عنوان می‌شود.
«هفته آینده قرار بود جلسه‌ای با اماراتی‌ها برای همکاری‌های مشترک داشته باشیم، اما طرف مقابل طی تماسی انصراف خود را اعلام کرد. این همکاری می‌توانست بخشی از نیازهای ما به مواد اولیه را برطرف کند.»
کمبود در بازار دارو همیشگی بوده. گاهی به دلیل تامین نشدن ارز، گاهی تغییر یا عدم تغییر قیمت و گاهی. اما این بار اختلال در واردات مواد موثر بر بازار سایه انداخته است. کار هر روز سخت‌تر می‌شود و طرف‌های تجاری هر روز متوقع‌تر.
«طرف‌های تجاری‌مان این بار به بهانه موانع اینترنتی پول اضافه‌تر طلب می‌کنند. قبلا هزینه تجارت به دلیل تحریم افزایش یافته بود و از یک طرف گران‌تر می‌خریدیم و از طرف دیگر ارزان‌تر می‌فروختیم. حالا درصدهایی که برای عبور از محدودیت‌های اینترنت باید به طرف تجاری بپردازیم هم اضافه شده و هزینه تجارت بسیار بالاتر رفته است.»
«اسم‌مان تولیدکننده است اما بدون وارد کردن مواد اولیه چه تولیدی می‌توانیم داشته باشیم؟ از استات‌سدیم که یک ماده نگهدارنده است تا تتراپک‌های کاغذی بسته‌بندی را وارد می‌کنیم. اگر در بهترین حالت بنا را بر این بگذاریم که کل مواد اولیه را از محصولات خام کشاورزی و دامی داخلی استفاده کنیم، برای بسته‌بندی چه می‌توانیم بکنیم؟»
شیدا ظهوری فعال صنایع غذایی است. او برای چرخاندن امورات بخش بازرگانی کارخانه دچار مشکل شده است. خرید مواد اولیه یک بخش کار است و صادرات محصولات نهایی بخش مهم دیگر. «این روزها بازارهای صادراتی محصولات غذایی ایران به خطر افتاده. برای فروختن محصولات غذایی به عراق که خیلی خوب از ما خرید می‌کرد هم دچار مشکل شدیم. اصلا سایت‌های با دامنه IR برای خارجی‌ها باز نمی‌شود که سایت و محصولات‌مان را ببینند.
روزهای اول از مشتری‌های خارجی می‌خواستیم که اپلیکیشن‌های ایرانی نصب کنند تا بتوانیم تبادل اطلاعات کنیم. نمی‌دانستیم که اپلیکیشن‌های داخلی برای خارجی‌ها مسدود است. راه‌های ارتباطی‌مان قفل شده و همه چیز را تلفنی باید توضیح بدهیم. چه کسی در قرن 21 حاضر است با تلفن محصول مورد نظرش را انتخاب و خرید کند؟»
ایران هر سال تقریبا دو میلیارد دلار محصولات صنایع غذایی صادر می‌کند. این عدد، سهم کمی از صادرات غیرنفتی نیست. کیفیت محصولات غذایی ایران باب میل اغلب همسایه‌هاست و تولیدات ایرانی را خوب می‌خرند. اما شیدا می‌گوید در یک ماه گذشته با مشکلاتی که در برقراری ارتباط داشتیم، میل خرید کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است.
محدودیت‌های اینترنت نظم فعالیت کشتیرانی ایران را مختل کرده است. ارسال پیام‌ها به کندی صورت می‌گیرد و در بعضی مواقع امکان ارسال نیست. مسعود دانشمند، فعال حوزه کشتیرانی است. او می‌گوید: «کشتیرانی باید با صاحب کالا ارتباط مستمر داشته باشد. اعلام کند که کشتی چه زمانی بارگیری شده و چه زمانی حرکت می‌کند. تمام مراحل نیز از طریق پیام‌رسان‌های مختلف به صورت صوتی، تصویری و متن تبادل می‌شود. خط کشتیرانی بار مردم را جابه‌جا می‌کند و باید به مردم و صاحبان بار و عوامل مرتبط با آن اطلاعات به‌موقع داده شود. ابزار این اطلاع‌رسانی هم پیام‌رسان‌های مشترک بین کشورهاست.»
با قطع پیام‌رسان‌های خارجی، به دوران بدون تکنولوژی بازگشته‌ایم. محدودیت‌های جدید سبب شده امکان ارسال موقعیت مکانی و مشخص کردن محل کشتی‌های حمل بار و سوخت وجود نداشته باشد. «ناچاریم از ایمیل استفاده کنیم اما ایمیل کارآیی پیام‌رسان‌های جدید را ندارد. تبادلات صوتی و تصویری به نازل‌ترین سطح خود رسیده و این موضوع اخلال بزرگی در کار ایجاد کرده است. حمل و نقل به سطح پایینی از کارآیی رسیده است. محموله‌ها یا با تاخیر می‌رسند یا در بنادر می‌مانند. گاه به صاحب بار نمی‌توانیم اعلام کنیم که کالا به مقصد رسیده است.»
عدم کارآیی پیام‌رسان‌های داخلی در ارتباطات تجاری فصل مشترک همه نقدهاست. «پیام‌رسان‌های داخلی برای داخل کشور کاربرد دارد، وقتی پا را از مرز بیرون می‌گذاریم پیام‌رسان‌ها الکن می‌شوند. اگر در تبادلات بین‌المللی پیام‌رسان خارجی کار نکند؛ تجارت به لکنت می‌افتد. هرچند می‌توان مانند گذشته با چاپار و تلگراف و تلفن کار را انجام داد اما کارآیی به طرز چشمگیری افت می‌کند.»
دولت بدون اینکه زیرساختی مهیا کند، پیام‌رسان‌های خارجی را می‌بندد. به جای آن پیام‌رسان‌هایی را معرفی می‌کند که در روابط بین‌الملل قابل استفاده نیست. «دولت از تاجر و تولیدکننده مالیات می‌گیرد و به‌ازای درآمد کلانی که دارد موظف است بسترهای لازم برای تبادلات تجاری را مهیا کند اما این وظیفه را انجام نداده است.»
تبادل اطلاعات با کشورهای مبدا در بحث واردات از طریق فیلترشکن انجام می‌شود اما در نقل و انتقال مالی مشکلات فراوان وجود دارد. کاوه زرگران فعال حوزه بازرگانی است. او می‌گوید: «اولین گام در ارتباطات تجاری، مذاکره با طرف خارجی‌ست که برای این کار لازم است به پیام‌رسان‌های خارجی و مشترک دسترسی داشته باشد تا این ارتباط برقرار شود. مرحله بعد رد و بدل شدن قراردادهاست. برای این کار نیز باید از اپلیکیشن‌های خارجی استفاده شود.»
ارتباط با دنیا هر روز سخت‌تر می‌شود یا از آن طرف راه‌ها بسته می‌شود یا این طرف به بن‌بست می‌خوریم. «با قطع شدن پیام‌رسان‌های خارجی عملا کار تجارت قفل می‌شود. پیام‌رسان‌های داخلی به‌هیچ‌وجه پاسخگو نیست چراکه برای ایجاد رابطه با طرف خارجی لازم است طرف مقابل هم پیام‌رسان مشترک داشته باشد. از آنجا که پیام‌رسان داخلی در کشورهای دیگر قابل دسترس نیست، امکان استفاده از اپلیکیشن ایرانی مشترک وجود نخواهد داشت.»
این روزها برای ایجاد ارتباط با کشورهای طرف قرارداد از فیلترشکن‌ها استفاده می‌شود اما اگر به گفته وزیر ارتباطات برای فیلترشکن‌ها جرم‌انگاری شود چه خواهد شد؟ «اگر استفاده از فیلترشکن جرم‌انگاری شود و نتوانیم از فیلترشکن استفاده کنیم تجارت قفل خواهد شد و ارتباط تجاری بین ایران و جهان از بین خواهد رفت. ما در همین شرایط هم در حال از دست دادن بازارهای صادراتی‌مان هستیم.»
«ما مزیت رقابتی نسبت به برندهای خارجی نداریم. قدرت دامپینگ هم نداریم و نمی‌توانیم محصول را ارزان‌تر به بازارهای منطقه بفرستیم. در مقابل حجم گسترده کالاهای چینی، جایی برای مانور نیست. بنابراین صادرات متوقف است و تنها امیدبخش تولید، فروش داخلی‌ست.»
احسان فدایی، فعال حوزه لوازم خانگی است. او از بازار داخلی می‌گوید: «بازار انگار قفل شده. تولیدکننده سرمایه خود را جایی فرستاده که درگیر خواب شده است. رکود کاملا قابل لمس است وقتی انبار جنس‌های تلنبارشده را می‌بینیم، سرمایه در گردش وجود ندارد و همین مسئله هزینه تمام شده کالا را بالا می‌برد. فکر کنید سر ماه هزینه انبارداری، پرسنلی، جاری، گمرک و مالیاتی را دارید حالا هزینه خواب سرمایه هم باید اضافه کنید. اما وقتی قیمت‌ها را بالا می‌بریم، داد همه بلند می‌شود.»
«امروز بازار شش تا هفت میلیارد دلاری‌ای به خواب رفته که بخش عمده و عظیم آن توسط توزیع شبکه فروش خرد هدایت می‌شد. فروشگاه‌های بزرگ فقط در کلان‌شهرها هستند و تازه به عرصه فروش لوازم خانگی وارد شده‌اند، مردم به‌طور عام به بورس لوازم خانگی مراجعه می‌کردند. تولید لوازم خانگی از طریق همان حلقه یعنی فروشندگان خرد به مشتریان متصل بود. فروشندگان خرد هم در دو سال گذشته به واسطه شیوع کرونا، کسب و کارها را به فضای مجازی منتقل کرده‌اند. تبلیغ برای یک محصول، عرضه کالاهای اقساطی و معرفی تولیدات جدید همه در فضای اینستاگرام انجام می‌شد.»
با محدودیت‌های اعمال‌شده عملا راه فروش تولیدات داخلی در پیام‌رسان‌ها مسدود شده است. «کسب‌وکارها برای صفحات‌شان میلیون‌ها تومان هزینه کرده بودند. هزینه‌های زیادی هم برای شو روم‌ها شده بود. سال‌ها روی پربازدید شدن صفحات کار شده بود، اما به یکباره همه زحمات آنها از بین رفت. درست مثل یک زلزله که همه چیز را نابود می‌کند.»
سال 95 شورای امنیت ملی فعالیت در پیام‌رسان‌های خارجی از جمله واتس‌اپ و اینستاگرام را ممنوع کرد. اما از آنجا که اطلاع‌رسانی مناسبی صورت نگرفت و زیرساخت انتقال کسب‌وکارها به پیام‌رسان‌های داخلی به درستی فراهم نشد؛ فیلترینگ پیام‌رسان‌های خارجی شوک بزرگی به اقتصاد وارد کرد. «چگونه شورای امنیت فعالیت در پیام‌رسان‌های خارجی را ممنوع کرده بود، اما تمامی مقامات و مسئولان و رهبران عقیدتی و سیاسی در این پیام‌رسان‌ها فعالیت داشتند؟ شاید اگر صفحه مسئولان داخلی به دنبال تصمیم شورای امنیت بسته می‌شد مقدمات کوچ راحت‌تر فراهم می‌شد.»
یک شوک روانی به مردم وارد شده و انگیزه خرید گویا از بین رفته است. کسی حس و حال خرید ندارد. مردم یا به بازار نمی‌آیند یا اگر گذرشان به بازار می‌افتد، برای خرید، قصدی نمی‌کنند مگر خریدی واجب.
علی رجایی هرچند مغازه‌ای بزرگ در بازار دارد اما می‌گوید عمده فروش‌اش از طریق فضای مجازی انجام می‌شد. «ارتباط بین خریدار و فروشنده‌ها عمدتا از طریق پیام‌رسان‌های خارجی صورت می‌گرفت. ارتباط بین کسب‌وکارها از طریق واتس‌اپ و ارتباط بین خریدار و فروشنده از طریق اینستاگرام برقرار می‌شد. بازار بزرگی وجود داشت که فقط با یک جست‌وجوی ساده و فقط با یک هشتگ امکان مشاهده همه نیازمندی‌ها وجود داشت. این بازار بزرگ امروز از بین رفته است. بانک اطلاعاتی عظیمی از تولیدکنندگان، فروشندگان و خریداران در این پیام‌رسان‌ها وجود داشت که امروز دیگر قابل دسترس نیست. امروز باید از صفر شروع کنیم. ساختمان به‌طور کامل تخریب شده و باید ساخت آن را از نو آغاز کنیم.»
رجایی در حالی می‌گوید که باید از نو شروع کنیم که در داشتن پیام‌رسان جایگزین برای او تردید زیادی دارد. «امروز بین مردم استفاده از یک پیام‌رسان داخلی مورد اجماع قرار نگرفته است. ماهیت پیام‌رسان‌ها به وجود اجماع درباره آن وابسته است. اگر کاربران به هر دلیلی متقاعد به استفاده از یک پیام‌رسان نشوند؛ نمی‌توان روی ایجاد بازار بزرگ مجازی جایگزین فکر کرد. هنوز اکثریت مردم به این نتیجه نرسیده‌اند که از کدام اپلیکیشن می‌خواهند به عنوان جایگزین استفاده کنند. بعد از فیلتر شدن تلگرام، مهاجرت گسترده‌ای به واتس‌اپ و اینستاگرام انجام شد. اما با فیلتر شدن این دو اپ فراگیر، مردم برای کوچ اجباری به اپ‌های داخلی به جمع‌بندی نرسیده‌اند. اعتماد به اپ‌های داخلی به شدت پایین است و بسیاری از مشتریان در بدترین شرایط نیز حاضر به استفاده از این پیام‌رسان‌ها نیستند.»
قطع اپلیکیشن‌ها به‌طور مستقیم بر بازار فیزیکی اثر داشته است. «فروش در بازار فیزیکی 30 تا 40 درصد کاهش یافته است. تعداد قابل توجه خریداران از اپلیکیشن‌ها کالا را انتخاب و مراجعه حضوری می‌کردند. مردم دنبال راه‌های دور زدن مسدودسازی‌ها هستند. به نسبت روزهای اولی که فیلتر آغاز شد، دسترسی مردم به اپلیکیشن‌های فیلترشده 50 درصد بیشتر شده است. این آمار از تعداد بازدید پست‌ها و استوری‌های اینستاگرام مشخص می‌شود. اخیرا نیز تعدادی از همکاران بانه استارلینک را 48 تا 60 میلیون تومان برای فروش تبلیغ می‌کنند.»
«سرمایه‌گذاری خارجی در بورس به صفر رسیده است. نه بازار سهام، نه بورس کالا و نه بورس انرژی در خارج از کشور باز نمی‌شود.»
نرگس سعیدی فعال بازار سرمایه است. او به روزهایی اشاره می‌کند که سرمایه‌گذاری خارج‌نشینان در بورس امکان‌پذیر بود. «امروز هیچ‌یک از سایت‌های بورسی و زیرمجموعه‌های آن در خارج از کشور در دسترس نیست. حتی کدال هم در خارج باز نمی‌شود. امروز حدود شش میلیون ایرانی مقیم در کشورهای دیگر داریم. این افراد یا سرمایه‌گذار هستند یا تولیدکننده یا دانشجو و فعال اقتصادی خرد. در گذشته این افراد تعامل زیادی با بورس داشتند. اما امروز ارتباط با ایران برای آنها بسیار دشوار شده است.»
«قبلا دولت یکی از انگیزه‌های ایجاد بورس انرژی را تبادل با خریداران خارجی عنوان می‌کرد. امروز اگر یک خارجی بخواهد از طریق بورس انرژی محموله‌ای سفارش دهد چگونه می‌تواند محموله را ببیند و ثبت سفارش کند؟ مگر اینکه چاپار به ایران بفرستد.»
دیدگاه شما