خبر غافلگیرکننده برای دارندگان سهام عدالت | هشدار مهم درباره فروش سهام عدالت!
از مباحث و تعاریف اولیه کلاسهای سرمایه گذاری در بورس این است که سهامداری برای افرادی مناسب است که پس انداز مازاد دارند و بر روی بخشی از این پول مازاد میتوانند صبر، ریسک و تعریف ریسک در سرمایه گذاری زیان کنند اما سهام عدالت به افرادی داده شد که نه پول مازاد و نه امکان صبر و ریسک را دارند و افرادی هستند که نیاز به نقدینگی دارند.
از مباحث و تعاریف اولیه کلاسهای سرمایه گذاری در بورس این است که سهامداری برای افرادی مناسب است که پس انداز مازاد دارند و بر روی بخشی از این پول مازاد میتوانند صبر، ریسک و زیان کنند اما سهام عدالت به افرادی داده شد که نه پول مازاد و نه امکان صبر و ریسک را دارند و افرادی هستند که نیاز به نقدینگی دارند.
کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: آخرین باری که با نمایندگان مجلس در این باره به بحث پرداختیم، در پایان جلسه به آنها گفتم که تا چند سال آینده منتظر پروندههای فساد در شرکتهای سرمایهگذاریهای استانی باشید. موضوع این است که اعضای هیات مدیره یک نهاد مالی و شرکت سرمایهگذاری باید افراد دارای صلاحیت باشند و اصولا این تعداد افراد دارای این صلاحیت مدیریت نهادهای مالی را در کشورمان نداریم.
مهدی سوری درباره اثرگذاری عرضه سهام عدالت در بازار سرمایه و ادامه عرضه این سهام در بورس- تحت عنوان سهام عدالت جاماندگان- اظهار داشت: ورود سهام عدالت به هیچ عنوان باعث عمق بخشی تعریف ریسک در سرمایه گذاری بازار سرمایه نشد و سالهاست که هشدار میدهیم که سهام عدالت از ابتدا خشت کجی بوده که اگر بر روی آن هر دیواری بکشیم تا انتها این دیوار کج بالا میرود.
وی با بیان اینکه ۱۵ سال است که بحث سهام عدالت مدیریت و جمع نشده تا سالهای سال هم درگیر این بدعت اشتباه خواهیم بود، گفت: از مباحث و تعاریف اولیه کلاسهای سرمایه گذاری در بورس این است که سهامداری برای افرادی مناسب است که پس انداز مازاد دارند و بر روی بخشی از این پول مازاد میتوانند صبر، ریسک و زیان کنند اما سهام عدالت به افرادی داده شد که نه پول مازاد و نه امکان صبر و ریسک را دارند و افرادی هستند که نیاز به نقدینگی دارند.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: اصولا در ساختار اقتصاد کشورمان هر نوع اعانه عمومی، هر نوع یارانه، کوپن و هر چیزی که به عنوان حمایت از قشر ضعیف تعریف کنیم اگر به صورت غیرنقدی باشد باعث ایجاد رانت و فساد و ارزشهای از دست رفته میشود. هنوز کوپن فروشهای حوالی میدان انقلاب و سهمیه سبد کالا به کارکنان داده و باعث میشد که یک کارمند شریف دولت اقدام به فروش سهمیه خود کند را از یاد نبردهایم. سهام عدالت هم از این قاعده مستثنی نیست چراکه به افرادی تعلق گرفته که سهامداری را انتخاب نکردهاند و این افراد به نقدینگی نیاز دارند و هر چیزی به این افراد اختصاص پیدا کند در کوتاه مدت آن را به وجه نقد تبدیل میکنند.
سوری افزود: در این روند اگر یک مرجع بالاتری آن را به وجه نقد تبدیل کند، فرایند تعریف ریسک در سرمایه گذاری را برای این افراد راحتتر میکند و حتی اگر امکان نقد شدن نباشد اما افراد از مزایایی نقدی آن برخوردار باشند هم برای مردم راحت است اما وقتی سهام داده میشود، افزاد اقدام به نقد شدن آن میکنند و همین روند فشار عرضه را ایجاد میکند و همین فشار عرضه باعث میشود سهامی با ارزش ۲۰ میلیون تومان در اختیار این افراد باشد اما امکان فروش آن را نداشته باشند و ارزش همین سهام یک هفته بعد به ۱۵ میلیون و روزهای بعدتر به ۱۰ میلیون تومان و کمتر میرسد و همین موضوع بیشتر از آنکه برای افراد ایجاد رضایت کند، ایجاد نارضایتی میکند.
وی با بیان اینکه در تمام جوانب سهام عدالت در بورس از جمله در مدل فروش، سرگردانی مردم بین کارگزاریها، سپرده گذاری مرکزی و انواع اپلیکیشنهای فروش و بانکها، سیستم سرمایه گذاریهای استانی ایرادات و اشکالات اساسی وجود دارد، گفت: از هر طرف به این موضوع نگاه کنیم غیر از لطمه زدن به بازار مالی، غیر از لطمه زدن به اعتماد عمومی و غیر از لطمه زدن به شرایط روحی افرادی که دولت قصد حمایت از آنها را داشت، هیچ اثر دیگری نداشت و سالها ست که درباره سهام عدالت و اثرات آن هشدار میدهیم و باز هم میبینیم که مسئولان به راحتی درباره اختصاص سهام به جاماندگان صحبت میکنند و موضوع این است که چرا از اشتباهات درس نمیگیرند.
این کارشناس اقتصادی درباره اشکالات فروش سهام عدالت و خروج نقدینگی از بازار ادامه داد: وقتی یک سرمایه گذار بازار سرمایه و شرکتی که یک نهاد مالی یک سهامی را به فروش میرساند با پول آن، سهام دیگری را خریداری میکند بنابراین اصل پول از بازار خارج نمیشود اما در مقطعی دولت آدرس غلط داد و حقوقی ها را مقصر جلوه داد در حالکیه خود دولت سهام می فروشد و پول را خارج و خرج میکند.
سوری ادامه داد: وقتی سهامداران سهام عدالت سهم خود را بفروشند، پول سهام عدالت از بازار خارج میکنند و وقتی ما بازاری داریم و تعریف ریسک در سرمایه گذاری پولی از آن خارج میشود اما تعداد سهم ها در بازار کم نشدهاست قاعدتا کاهش ارزش باید بر روی سهام باقی مانده بر سرشکن شود و باعث میشود قیمتها سطوح پایین تری را تجربه کنند.
وی با اشاره به ابهامات موجود در عملکرد شرکتهای سرمایه گذاری سهام عدالت استانی تاکید کرد: آخرین باری که با نمایندگان مجلس در این باره به بحث پرداختیم، در پایان جلسه به آنها گفتم که تا چند سال آینده منتظر پروندههای فساد در شرکتهای سرمایهگذاریهای استانی باشید. موضوع این است که اعضای هیات مدیره یک نهاد مالی و شرکت سرمایهگذاری باید افراد دارای صلاحیت باشند و اصولا این تعداد افراد دارای این صلاحیت مدیریت نهادهای مالی را در کشورمان نداریم چراکه بازار کوچکی داریم و این تعداد افراد تربیت نشده اند. اساسا یک بدعت و ساختار جدید شکل دادهایم با این گستردگی که قابل مدیریت نیستند./ایلنا
روانشناسی معامله گری چیست؟ اهمیت مدیریت ریسک و سرمایه
در ادامه مطالب مرتبط با ترید که در پست قبلی به آن شاره کردیم، روانشناسی معامله گری و مدیریت ریسک و سرمایه از جمله مواردی است که حتما باید در معامله و ترید کردن به آن توجه کرد. اما روانشناسی معامله گری چیست؟ چه تاثیری در معامله دارد؟ در این پست با ما همراه باشید تا به بررسی روانشناسی معامله گری چیست پرداخته و در خصوص اهمیت مدیریت ریسک و سرمایه شما را راهنمایی کنیم.
پیش از اینکه بخواهیم به مفهوم روانشناسی معامله گری چیست بپردازیم باید بگوییم، اگر قصد کسب اطلاعات و دانستنی های ترید، معامله گری، متاورس و غیره همچون روانشناسی معامله گری چیست را داشتید به وب سایت تخصصی ابزار ترید ( https://abzartrade.com ) مراجعه کنید.
روانشناسی معامله گری چیست؟
روانشناسی گریه عاطفی به احساس و حالت ذهنی اشاره دارد که به موفقیت یا شکست کمک می کند. روانشناسی جنبه های مختلف شخصیت و رفتارهای افراد را نشان می دهد که بر او تأثیر می گذارد. این روانشناسی می تواند برای سایر ویژگی ها مانند دانش، تجربه و مهارت در تعیین هدف مهم باشد. نظم و انضباط و ریسک پذیری دو مورد از مهمترین جنبه های روانشناسی هستند. ترس و طمع معمولاً با روانشناسی مرتبط است، در حالی که چیزهایی مانند امید و پشیمانی نیز در رفتار آنها نقش دارد.
در معامله اهمیت روانشناسی معامله گری چیست؟
تجارت در بازارهای مالی یک شغل هیجان انگیز و در عین حال استرس زا است. به همین دلیل تصمیمات صحیح و منطقی می تواند نقش بسیار موثری در تعیین سود و زیان شما داشته باشد. همه معامله گران یا معامله گران بزرگ دنیا که نامشان به وفور در بازارهای معاملاتی شنیده می شود، ابتدا با تکنیک های روانی معامله گری آشنا شده اند. سپس آنها شروع به سرمایه گذاری و تصمیم گیری در بازارهای معاملاتی کردند.
بسیاری از این معامله گران مشاوری در زمینه روانشناسی تجارت دارند تا در مواقع لزوم به آنها کمک کند. به همین دلیل، اگر می خواهید در بازارهای معاملاتی فردی موفق و سرمایه دار شوید، باید با روانشناسی معاملات آشنا شوید.
برای این کار می توانید از دوره های آموزشی حضوری توسط معامله گران بزرگ استفاده کنید. تا بتوانید تمامی تکنیک های مورد نیاز در این زمینه را به خوبی بشناسید و در تصمیم گیری های خود از آن ها استفاده کنید. به طور کلی این روانشناسی به افرادی توصیه می شود که نمی توانند هیجان خود را در بازارهای معاملاتی کنترل کنند. همچنین کسانی که ضرر کرده اند و یا سود معاملات اخیرشان به میزان قابل توجهی کاهش یافته است می توانند از این علم کمک بگیرند.
نقش روانشناسی معامله گری در معاملات سود و زیان
بعد آشنایی با روانشناسی معامله گری چیست ، به نقش آن در سود و زیان می پردازیم. روانشناسی تجارت یا روانشناسی تجارت به طور خاص بر نحوه واکنش و رفتار معامله گران هنگام کسب سود یا زیان تأکید می کند. هر کسی که در واقع (و نه تجربی) در بازارهای مالی عمده معامله می کند، رفتارهای احساسی از خود نشان می دهد. معمولا بیشتر رفتارهای احساسی این معامله گران هنگام کسب سود یا زیان نیز رخ می دهد.
به عنوان مثال، تصور کنید که یک معامله گر تصمیم می گیرد برای تمام معاملات خود حد سود و زیان تعیین کند. حال اگر چنین شخصی معامله ای را باز کند و آن معامله وارد روند صعودی شود و به سود مورد نظر خود برسد، آن شخص چه رفتاری از خود نشان می دهد؟! به احتمال زیاد به امید کسب سود بیشتر معامله را نمی بندد. همین کار ممکن است برای رسیدن به حد ضرر انجام شود.
البته این تنها نمونه ای از رفتار نامناسب در حین معاملات است. رفتارهای نادرست دیگری نیز وجود دارد که حتی برخی از بهترین معامله گران با آن دست و پنجه نرم می کنند. اکنون ما در دلفین غرب در تلاش هستیم تا تعریف ریسک در سرمایه گذاری این مشکل را از تجار ایرانی دور کنیم.
البته تا به امروز کاربران از اجرای این ایده بسیار راضی بوده اند. بنابراین برای دریافت مشاوره در زمینه روانشناسی تجارت یا روانشناسی تجارت می توانید روی کارشناسان دلفین وست حساب کنید. علاوه بر خدمات مشاوره ای، در دوره روانشناسی بازار نیز برای کنترل احساسات در معاملات با شما هستیم. دوره روانشناسی بازار می تواند مهارت های شما را برای کسب سود بیشتر از بازارهای مالی تکمیل کند. در ادامه به اهمیت مدیریت ریسک و سرمایه می پردازیم.
چگونه مانند یک معامله گر موفق عمل کنیم؟
اگرچه تفاوت های ظریف زیادی وجود دارد که به موفقیت معامله گران حرفه ای کمک می کند، چند استراتژی رایج وجود دارد که معامله گران در هر سطحی می توانند آنها را در روانشناسی معامله گری چیست خود بگنجانند.
1- هر روز نسبت به بازارها نگرش مثبت داشته باشید. این ممکن است بدیهی به نظر برسد، اما حفظ نگرش مثبت دشوار است، به خصوص زمانی که چند معامله متوالی را از دست داده باشیم. نگرش مثبت ذهن شما را از افکار منفی پاک می کند که ممکن است شما را از انجام معاملات جدید باز دارد.
2- نفس خود تعریف ریسک در سرمایه گذاری را کنار بگذارید. بپذیرید که ممکن است معاملات اشتباه انجام دهید و این امکان وجود دارد که بیشتر از برنده شدن ضرر کنید. پذیرش اشتباه برای بسیاری از افراد دشوار است، اما توجه داشته باشید که اگر با اعمال مدیریت ریسک و اتخاذ رویکردی روشمند، بتوانید سود متوسط بیشتری نسبت به میانگین ضرر خود داشته باشید، در نهایت به سوددهی خواهید رسید.
3- فقط به این دلیل که معامله کردید معامله نکنید. شما فقط می توانید بر اساس فرصت هایی که بازار به شما داده است معامله کنید. برخی از روزها ممکن است پانزده معامله انجام دهید و سپس فرصتی برای معامله برای چند هفته نداشته باشید. همه چیز به وضعیت بازار بستگی دارد، بنابراین فقط به خاطر تجارت معامله نکنید.
مدیریت ریسک و سرمایه
حال که با مفهوم روانشناسی معامله گری چیست آشنا شدید، قصد داریم به مفهوم مدیریت ریسک و سرمایه بپردازیم. مدیریت ریسک و سرمایه در بازار سهام فرآیند شناسایی، تجزیه و تحلیل و کنترل عواملی است که ممکن است باعث زیان های احتمالی در سرمایه گذاری شود. اصولاً مدیریت ریسک و سرمایه زمانی اتفاق میافتد که یک سرمایهگذار یا مدیر صندوق، زیانهای احتمالی یک سرمایهگذاری را تجزیه و تحلیل میکند و سعی میکند با توجه به اهداف سرمایهگذاری یا سطح تحمل ریسک صندوق، اقدام مناسبی انجام دهد.
هر سرمایه گذاری درجاتی از مدیریت ریسک و سرمایه را به همراه دارد. به عنوان مثال، ریسک وجوه با درآمد ثابت نزدیک به صفر یا املاک و مستغلات در بازارهای با تورم بسیار بالا در نظر گرفته می شود. هر فرد می تواند با توجه به میزان تحمل ریسک خود، نوع سرمایه گذاری متناسب با روحیه خود را انتخاب کند.
برای درک بهتر مفهوم مدیریت ریسک و سرمایه در بورس بهتر است با مفهوم ریسک آشنا شوید. درک مفهوم مدیریت ریسک و سرمایه می تواند به سرمایه گذاران کمک کند تا فرصت ها، معاوضه ها و هزینه های مرتبط با سرمایه گذاری را بهتر کنترل کنند.
استراتژی های مدیریت ریسک و سرمایه
به طور کلی می توانید سرمایه خود را به سه روش مدیریت کنید. انتخاب هر یک از این استراتژی ها کاملاً به روحیه و میزان انعطاف سرمایه گذار بستگی دارد. این سه روش شامل استراتژی محتاطانه، استراتژی تهاجمی و استراتژی پوشش است.
استراتژی محتاطانه
در این روش سرمایه گذار امنیت سرمایه و حفظ اصل دارایی خود را به کاهش سود ترجیح می دهد. این نوع سرمایه گذاری عموما با دید بلندمدت انجام می شود و تاثیر زیادی از احساسات بازار ندارد. به عنوان مثال صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت برای این دسته از سرمایه گذاران مناسب هستند.
استراتژی تهاجمی
در روش تهاجمی کسب سود بالاترین اولویت را دارد. سرمایه گذارانی که از این روش پیروی می کنند، در ازای سود بیشتر، مایل به پذیرش ریسک بیشتری هستند. این افراد معمولا بینایی کوتاه مدت دارند. به عنوان مثال سرمایه گذاری در صندوق های سهام یا خرید و فروش سهام از جمله گزینه هایی است که برای این افراد جذاب خواهد بود.
استراتژی پوشش ریسک
این استراتژی جایی بین دو استراتژی دیگر یعنی تهاجمی و محتاطانه قرار می گیرد. استراتژی های پوشش دهی به قدری متنوع هستند که ارائه تعریف دقیق از آنها دشوار است. اما متخصصان حوزه مدیریت سرمایه از روش های مختلفی برای کنترل ریسک و بازده چه در بلند مدت و چه در کوتاه مدت استفاده می کنند.
انواع ریسک در بازار سرمایه
در اینجا به معرفی و تشریح انواع ریسک هایی که سرمایه گذار در خرید سهام شرکت و سرمایه گذاری در بورس با آن مواجه است می پردازیم.
در یک طبقه بندی کلی، مدیریت ریسک و سرمایه به دو دسته تقسیم می شود.
خطر قابل اجتناب یا غیر سیستماتیک
خطر غیرقابل اجتناب یا سیستماتیک
خطر قابل اجتناب یا غیر سیستماتیک
خطری که می توانیم با استفاده از برخی روش ها از آن اجتناب کنیم. آنها می گویند خطرات قابل اجتناب. این ریسک ها اغلب به دلیل ویژگی های خاص شرکت ها ایجاد می شوند.
نمونه هایی از ریسک قابل اجتناب
مدیریت ضعیف شرکت
عدم اقدام صحیح سهامداران شرکت
ناکامی در رقابت با سایر رقبا
منسوخ شدن محصولات این شرکت
و.
هر یک از این مثال ها باعث می شود که مشتریان شرکت به تدریج کاهش یابد و فروش آن کاهش یابد. این ریسک ها منشأ داخلی دارند و علت وقوع آنها مربوط به شرکت است. با توجه به اینکه میتوان با استفاده از روشهای محاسباتی این نوع ریسک را به حداقل رساند، از آن به عنوان ریسک قابل اجتناب یاد میشود.
خطر غیرقابل اجتناب یا سیستماتیک
سرمایه گذاران نمی توانند این نوع ریسک را کنترل کنند. این گروه از ریسک ها را ریسک اجتناب ناپذیر یا سیستماتیک می نامند. مواردی مانند تغییرات نرخ تورم، سیاست های کلان اقتصادی، شرایط سیاسی و . مواردی هستند که خارج از کنترل شرکت هستند.
مثلا؛ تغییر در سیاستهای کلان اقتصادی و افزایش یا کاهش نرخ ارز یا نرخ تورم میتواند مستقیماً بر وضعیت درآمد-سود و سودآوری شرکتها تأثیر بگذارد و طبیعتاً بر ارزش سهام آنها تأثیر بگذارد. به این گونه ریسک ها، ریسک های سیستماتیک یا اجتناب ناپذیر می گویند، زیرا کنترل آنها خارج از کنترل سرمایه گذار است.
چرا مدیریت ریسک و سرمایه در ترید ارز دیجیتال مهم است؟
مدیریت ریسک و سرمایه در معاملات ارز دیجیتال احتمال از دست دادن وجوه سرمایه گذاری شده است. بنابراین مدیریت ریسک و سرمایه توانایی پیش بینی و کنترل زیان های احتمالی ناشی از یک معامله ناموفق است.
چرا مدیریت ریسک و سرمایه اینقدر مهم است؟ فرض کنید تصمیم دارید در یک ارز دیجیتال سرمایه گذاری کنید. اما پس از مدتی ناگهان قیمت آن 50 درصد کاهش می یابد. همانطور که می دانید چنین نمونه هایی در بازار ارزهای دیجیتال کم نداریم. به طور خلاصه، شما می توانید نیمی از سپرده خود را تنها با یک معامله از دست بدهید. بنابراین، اگر استراتژی مدیریت ریسک و سرمایه نداشته باشید، قطعا ضرر خواهید کرد.
چرا استقبال از اوراق اسلامی صکوک اندک است؟ + صوت
عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) گفت: اوراق صکوک ابزار مناسب اسلامی برای تأمین مالی به شمار میرود که متأسفانه به دلیل نبود تبلیغات و فقدان اطلاعرسانی کافی مردم با این اوراق خیلی آشنایی ندارند.
اللهمراد سیف، عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) در گفتوگو با ایکنا، با اشاره به ضرورت یافتن شیوههای صحیح تأمین مالی گفت: به طور کلی نظام مالی یکی از ارکان اصلی نظام اقتصادی است و در درون همین نظام مالی، شیوه تأمین مالی و نهادهای تأمین مالی تعریف میشوند و چگونگی و کیفیت تأمین مالی را مشخص میکنند.
وی افزود: اقتصادهای آزاد ویژگی و شرایط خاص خود را دارند و در این نوع اقتصادها، براساس منافع و هزینههایی که برای پروژهها تعریف میشود، میتوانند خود را تبلیغ یا جذابیت ایجاد کنند یا حتی نهادهایی را برای تأمین مالی پروژهها ایجاد کردهاند مانند بازار سرمایه، بازار اوراق قرضه و بانکها که بیشتر تأمین مالی خرد را برعهده دارند.
کارشناس اقتصادی ادامه داد: در اقتصادهای آزاد، اوراق قرضه ابزار مهم تأمین مالی محسوب میشود، چون تأمین مالی همه پروژهها را انجام میدهد.
شرایط تأمین مالی در ایران
سیف با اشاره به شرایط نظام تأمین مالی در ایران گفت: شرایط خاصی بر نظام تأمین مالی ایران حاکم است، چون تأمین مالیها عمدتاً بانکمحور هستند و شاید بیش از 90 درصد تأمین مالیها از طریق بانکها انجام میشود و این مسئله ریشه در آن دارد که در ایران بازار اوراق وجود ندارد، زیرا بازار اوراق بر مبنای سود و بهره کار میکند و به دلیل ماهیت غیراسلامی بودنش ضرورتی برای تشکیل آن وجود نداشته است.
به گفته این استاد دانشگاه، خود بانکها در حوزه تأمین مالی با تعریف ریسک در سرمایه گذاری مشکلات بسیاری مواجه هستند.
سیف در ادامه این گفتوگو به شیوه مطلوب تأمین مالی اشاره کرد و ادامه داد: آنچه که در شیوه مطلوب قرار است اتفاق بیفتد این است که منابع مالی به سمت نیازهای واقعی هدایت شوند که تولید در صدر نیازهای واقعی قرار دارد.
وی افزود: در راستای شیوه مطلوب تأمین مالی نیازمند ابزارها و نهادهای تسهیلگر هستیم که بتوانند هم شفافیت ایجاد کنند و هم منابع را به سمت تولید هدایت کنند. البته لازم است توجه داشته باشم که پیش از اینها باید نظام انگیزشی مطلوبی در نظام اقتصادی وجود داشته باشد که منابع مالی برای رفتن به سمت تولید رغبت لازم را داشته باشند که در اینجا آن را مفروض میگیریم. اما وقتی فعالیتهای غیرمولد اقتصادی، منابع را از طریق جاذبه سود بالاتر و ریسک کمتر میبلعند، در هر نظام اقتصادی که باشیم عملاً اتفاق خاصی برای رونق تولید رخ نخواهد داد.
شرط رونقبخشی به تولید
عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) با بیان این مطلب که توسعه نظام مالی شرط لازم برای رونقبخشی به تولید هست اما شرط کافی نیست، عنوان کرد: وقتی در مورد این شرط لازم صحبت میشود، باید وضعیت تولید کشور را در نظر داشت. حقیقتاً شرایط تولید و اجرای طرح و پروژهها از وضعیت مطلوبی در موضوع تامین مالی برخوردار نیستند، چرا؟ چون آنهایی که عرضهکننده منابع مالی هستند یعنی مردم، پساندازهای خود را بیشتر در بانکها سپرده میکنند تا از سود تضمین شده و بدون مالیات بهره ببرند و به همین دلیل عمده منابع مالی در اختیار بانکهاست و همه هم از بانکها انتظار دارند در تأمین مالی پروژهها مشارکت داشته باشند.
سیف در ادامه افزود: به دلیل اینکه بانک یک مؤسسه انتفاعی محسوب میشود و وعده پرداخت نرخ سود نسبتا بالایی هم را به سپردهگذاران خود داده، به دنبال شرایطی است که با ریسک پایین همراه باشد و منافع یا سود تضمینشده بیشتر را برای او رقم بزند و به همین دلیل بانکها خیلی رغبتی به سرمایهگذاری در بخش تولید ندارند، زیرا تولید شرایط و ریسک خاص خود را به همراه داشته و زمانبر است و حتی آنهایی که به منظور فعالیت تولیدی تسهیلات دریافت میکنند به خاطر عدم پرداخت بدهی و نبود رونق در بخش تولید بعضاًبه ابربدهکار بانکی تبدیل میشوند.
لزوم زدودن بانکمحوری از نظام تأمین مالی
وی با بیان چند پیشنهاد گفت: به نظر من باید نظام تامین مالی را از وضعیت بانکمحوری خارج کنیم و اگر از این شرایط خارجی شویم قطعاً به توسعه کمک خواهد شد. در همین راستا بهتر است به بازار سرمایه به عنوان یک نهاد مهم تأمینکننده منابع مالی بیش از پیش توجه شود. در حال حاضر کارکرد اصلی بازار سرمایه بیشتر در خرید و فروش سهام است که اثر واقعی در اقتصاد ندارد. بازار سرمایه زمانی بر روی تولید تأثیر دارد که به شرکت های تولیدی فرصت سرمایه داده و بتواند منابع مالی جدیدی را جذب و در گسترش تولید هزینه کند.
این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: در کنار بازار سهام باید بازار اوراق اسلامی توسعه داده شود که اگر این اتفاق میافتاد قطعاً شرایطی ایجاد میشد که از حالت بانکمحوری فاصله میگرفتیم. همین اوراق صکوک و یا استصناع ابزارهای مناسب اسلامی برای تأمین مالی به شمار میروند که متأسفانه به دلیل نبود تبلیغات و فقدان اطلاعرسانی کافی مردم با این اوراق خیلی آشنایی ندارند. ضمن این که لازم است فقها در توسعه ابزارهای اسلامی تامین مالی کمک کنند. به هر حال اوراق صکوک هنوز نتوانسته جاذبه ایجاد کنند و مردم هم فعلاً ریسک نمیکنند، پس حتماً باید جذابیت این اوراق از طرق مختلف افزایش یابد.
سیف تأکید کرد: بهبود شرایط فعلی از طریق افزایش فشار بر بانکها اتفاق نخواهد افتاد و در نهایت باید وزنه تأمین مالی را از دوش بانکها برداشت و این وزنه را به سمت بازار سرمایه و اوراق اسلامی هدایت کرد تا در آنجا چنین اتفاقی رقم بخورد. حتی اگر لازم است برای کاهش ریسک سرمایهگذاری برروی اوراق، آنها را بیمه کنیم. راههای بسیاری برای افزایش جذابیت اوراق اسلامی وجود دارد که باید این راهها را امتحان و بنگاهها را از این طریق ترغیب به سرمایهگذاری در این بخش کرد.
اینجاد بانکهای تخصصی
وی یکی دیگر از راهکارها را برای تأمین مالی اسلامی، ایجاد بانکهای تخصصی دانست و در این رابطه گفت: یکی از مسائل و مشکلاتی که در نظام اقتصادی ایران وجود دارد این است که یک بانک میخواهد همه کار انجام دهد، یعنی همه عقود چهاردهگانه اسلامی را میخواهد اجرا کند، اما در عمل هیچیک را درست اجرایی نمیکند. اگر بانکهای تخصصی به معنای واقعی ایجاد شوند، ذیل هریک از بانکهای تخصصی میتوان صندوقپروژههای مرتبط را ایجاد کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) در پایان درباره صندوقهای درآمد ثابت به عنوان یکی از منابع تأمینکننده مالی اظهار کرد: این صندوقها نمیتوانند مبنای کار ما قرار گیرند، گرچه در یک نظام تأمین مالی گنجانده شده و به تنوع کار کمک میکنند ولی کار خاصی انجام نمیدهند. پوتفوی این صندوقها متشکل از اوراق دولتی، سهام، سپردههای بانکی و ترکیبی از اینها می باشد و درآمد نسبتاً ثابتی را برای دارندگان واحد این صندوقها ایجاد میکند و کارکرد آن در نهایت شبیه به بانک می باشد. هر یک از اینها به عنوان یک صندوق میخواهند مشکل خود را حل کنند و تمایلی به سرمایهگذاری در بخش تولید ندارند.
تعیین خط اعتبار ۳۰۰ میلیون دلاری برای تسهیلات مانایی/ اولین قرارداد به ارزش ۷ میلیون دلار امضا شد
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، مهدی غضنفری رییس صندوق توسعه ملی با بیان اینکه باید در خصوص پرداخت تسهیلات پروژهها رکورد شکنی کنیم گفت: وقتی زمان پروژهها طولانی میشود، هزینه آن برای کل کشور افزایش مییابد. باید در خصوص اولین پروژه مانایی، زمان پرداخت تسهیلات به طور ویژه زیر ذرهبین قرار بگیرد.
وی افزود: در بخشهای دولتی معمولا هنگام پرداخت تسهیلات همراهی لازم وجود ندارد اما در طرف مقابل بخش خصوصی در بازپرداخت همکاری لازم را ندارد. در تسهیلات مانایی قراردادهای ارزی و ریالی به یکدیگر متصل شدهاند. در یک تعریف سرمایهگذاران برای سرمایه گذاری تنها ارز نمیخواهند و با در تسهیلات مانایی هم ارز و هم ریال در اختیار آنها قرار میدهد. با این وجود ریال که صندوق پرداخت میکند به ارز متصل است و محاسبات آن ریالی است.
رییس هیئت عامل صندوق توسعه ملی ادامه داد: صندوق توسعه ملی به این دلیل که صندوق ارزی است نیاز بود تا تسهیلات به یک ارز متصل شود. ما ریال مانا وام میدهیم که به ارز متصل شده است. صندوق توسعه ملی از هیئت عامل مجوز گرفته است که حتی داراییهای ریالی خود را به عنوان ریال مانا در نظر بگیرد. هر کجا ارزش ریال باقی بماند آن ریال مانا است و میتواند شامل تبدیل کرده ریال صندوق به سهام، طلا و سایر موارد نیز باشد.
کار صندوق بنگاه سازی است نه بنگاه داری
صندوق توسعه ملی بانک، بودجه عمومی، بودجه عمرانی و بیمه نیست. صندوق توسعه ملی باز تعریف هیچ نهاد دیگری نیست. بانکها کار خود را انجام میدهند و تسهیلات پرداخت میکنند. در بودجه نیز لایحه به مجلس میرود و اکیدا به گفته شده شما بودجه کشور نیستید. طبق قوانین کشور بودجه عمرانی است که باید به توسعه زیر ساخت های یک استان کمک کند. نقش صندوق تنها توسعه است و نباید در این مسیر خود منابع صندوق کاهش پیدا کند. در مسیر افزایش منابع صندوق توسعه باید سرمایهگذاری داشته باشد. کار صندوق بنگاه سازی است نه بنگاه داری.
وی گفت: برای توسعه دو راه متصور است، یکی معاون بانکی که تسهیلات پرداخت میکند و دیگری سرمایهگذاری داخلی و خارجی است. در سرمایهگذاری خارجی میتوانیم مشارکت در طرح ها، خرید سهام و راهکارهای دیگر را داشته باشیم که منجر به افزایش دارایی های صندوق میشود. صندوق تلاش میکند تا با ایجاد ابزارهای مختلف امر توسعه در کشور را تسریع کند.
تعیین خطر اعتباری سه میلیارد دلاری برای بانکهای عامل
میرمحمد صادقی معاون بانکی و اعتباری صندوق توسعه ملی گفت: یکی از خواستهای ما این بود که روشهای گذشته در صندوق باقی بماند و در عین حال روش هایی که میتواند به توسعه کشور کمک کند نیز اجرایی شود. این قرارداد مانایی براساس ابلاغ رییس جمهور اجرا خواهد شد. در روش عاملیت ارزی تنها معاملات به صورت ارزی انجام میشد. قراردادهای سپرده گذاری ارزی را نیز داریم که هنوز در صندوق اجرایی نشده است. قراردادهای سپرده گذاری ریالی را نیز داریم که براساس قانون از پروژه های صنعت، کشاورزی و صنایع تبدیلی تسهیلات میدهیم.
وی افزود: تا امروز تسهیلات تنها ارزی و یا تنها ریالی پرداخت شود و این در حالی است که برخی پروژهها به هر دو نیاز دارند. براین اساس قراردادهای مانا را طراحی کردیم تا بتوان تسهیلات ارزی و ریالی را به صورت هم زمان داشت. در این نوع قرارداد اگر طرحی ارز آور باشد اما نیازی به ورود تجهیزات نداشته باشد، بهترین نوع تسهیلات مانایی است چرا که میتواند بازپرداخت ارزی داشته باشد اما برای خرید داخل ریال در اختیار داشته باشد. دستورالعملی طراحی شده که در آن وظایف متقاضی، صندوق و بانک در خصوص تسهیلات مانایی مشخص است.
هر ساله با بانکها قراردادهای عاملیت ارزی میبندیم و امسال نیز در سقف سه میلیارد دلار قرارداد عاملیت ارزی با بانک ها منعقد شده است و بانک میتواند تا 10 درصد این سقف را پرداخت کنند. بانک باید تشخیص دهد که آیا متقاضی میتواند بازپرداخت تسهیلات مانایی را انجام دهد یا خیر. سپس صندوق موضوع را بررسی میکند و در نهایت پرداختها آغاز خواهد شد.
صادقی تاکید کرد: با قراردادهای مانایی میخواهیم که ارزش منابع صندوق حفظ شود. قصد ما این بود که از تبدیل ارز به ریال در داخل کشور جلوگیری کنیم. اگر نیاز طرح ها و پروژههای کشور بیش از نیاز صندوق بود میتوان برای اعطای تسهیلات، از قراردادهای مانایی استفاده کرد. وقتی با این حرکت امکان پرداخت ریال به پروژه ها فراهم میشود که در نتیجه متقاضی میتواند به جای تامین تجهیزات از خارج، از داخل کشور خرید داشته باشد. با اجرای این طرح ها کمک خوبی به توسعه کشور تسریع پروژه ها انجام میشود.
وی ادامه داد: شیوه پرداخت در قراردادهای مانایی در پرداخت میتواند به شکل ریال متصل به ارز و یا ارز باشد. در بازپرداخت نیز همین شرایط وجود دارد.
نرخ سود نیز همان نرخ تسهیلات ارزی است. به طور مثال نرخ بخش نفت 8 درصد است که 5.5 درصد آن به صندوق و 2.5 درصد آن به بانک عامل خواهد رسید. پروژه فعلی مربوط به یک پروژه فولادی است که با همکاری بانک خاورمیانه انجام میشود. در این نوع قرارداد متقاضی باید آگاه باشد که ریسک تغییرات نرخ ارز به عهده خودش است و متقاضی یک اقرارنامه در این خصوص امضا میکند. امیدوار هستیم این نوع قراردادهای مانایی منجر کمک به توسعه کشور شود. حجم قرارداد مانایی ده درصد عاملیت ارزی است، ارزش عاملیت حدود سه میلیارد دلار است، از این رقم بانک ها میتوانند تا ده درصد را درخواست تسهیلات مانایی کنند.
از این رقم 300 میلیون دلار به بانک خاورمیانه تعلق گرفته است و در این قرارداد متقاضی برای 7 میلیون دلار درخواست تسهیلات داشته است که 200 میلیارد تومان معادل ریالی آن است. حجم کل پروژه اما 900 میلیارد تومان است و 200 میلیارد تومان نیز از اوراق تامین خواهد شد.
سقف تسهیلات ریالی صندوق به 20 هزار میلیارد تومان رسید
میرمحمد صادقی در مورد راه آهن چابهار زاهدان گفت: 250 میلیون یورو از 300 میلیون یورو تعیین شده در خصوص این پروژه پرداخت شده است اما به این دلیل که مجوز ویژه دو ساله آن تمام شده در انتظار تمدید آن هستیم و این آمادگی وجود دارد تا پرداخت 50 میلیون دلار باقی مانده انجام شود پیشرفت فیزیکی نزدیک 61 درصد بوده است.
وی در خصوص کل پروژههای صندوق توسعه ملی گفت: ما در 316 طرح به صورت عاملیت و 45 طرح به صورت سپردهگذاری ارزی مشارکت داریم که در صنایع مختلف نظیر پتروشیمی و معدنی قرار دارند و بیش از 270 هزار طرح به صورت ریالی پرداخت شده که در حوزه صنایع تکمیلی، گردشگری و . است. تا کنون 75 درصد تسهیلات سر رسید شده پرداخت شده و به دنبال وصول 25 درصد معوق هستیم.
برای مواردی مانند نیروگاه ها و بخش کشاورزی، با توجه به بهرهوری کمتر سود 6 درصد تعیین شده و کلیه تسهیلات با نرخ سود 8 درصد نیست. مجموع تسهیلات قابل پرداخت در سال جاری نیز سه میلیارد دلار ارزی و ارزی 20 هزار میلیارد تومان ریالی است.
ترکیب منابع صندوق، اوراق و منابع سهامداران برای اجرای پروژه فولاد اسفنجی
پرویز عقیلی مدیرعامل بانک عامل اولین قرارداد مانایی در این نشست گفت: این شرکت سابقه خوبی دارد. در سیاست اقتصاد کلان کشور باید به طرح های کمک کنیم که امکان صادرات داشته باشند و کیفیت آنها قدرت رقابت در بازار بینالمللی را داشته باشد. باید برای متقاضی روشن شود که این مدل قرارداد تنها برای مواردی است که صادرات دارند. بخشی از هزینه های پروژه ها مربوط به سرمایه در گردش و بخشی مربوط به هزینه های فضای پروژه و تجهیزات است. اکثر بانکها ما تجاری هستند و منابع آنها کوتاه مدت است.
وی اظهار کرد: راه های تامین مالی بلند مدت بانک صنعت و معدن و اوراق است. اوراق برای شرکتهای نوپا کاربردی ندارد. در این پروژه به خصوص علاوه بر تسهیلات مانایی صندوق توسعه ملی از اوراق نیز استفاده میشود. بخشی از هزینه های پروژه که مربوط به تجهیزات وارداتی است، ارزی است اما سایر هزینه ها ریالی است. بخش عمده نیاز ریالی از منابع سهامداران و اوراق تامین میشود اما بخشی نیز از محل تحصیلات ریالی صندوق توسعه ملی تامین خواهد شد. باید توجه داشت که تسهیلات مانایی تنها باید به پروژههای صادراتی تخصیص داده شود. بازپرداخت تسهیلات مانایی ریالی خواهد بود اما ارزش ریالی براساس ارزش روز نرخ ارز تامین میشود.
نماینده شرکت متقاضی اولین قرارداد مانایی نیز در این جلسه گفت: ما اولین طرح خود را نیز با حساب ذخیره ارزی آغاز کردیم. اگر صادرات در طرح های صنعتی نباشد، در داخل به گونهای خفه خواهد شد. همه طرح های صادراتی بوده است و در اولین طرح نیز دو ماه بعد از بهرهبرداری صادرات را آغاز کردیم و امروز به اروپا نیز صادرات داریم. مهمترین عامل در صنعت سرمایه گذاری است. نرخ سود در تسهیلات مشخص است و به دلیل صادرات محوری مشکلی از این نظر نیست. اما در شرایط تورم بالا اجرای طرح بسیار مشکلزا است. طی دو سال اخیر هزینه مورد نیاز طرح ما دو برابر شده است.
در نتیجه زمان پرداخت تسهیلات اهمیت ویژه دارد. وقتی زمان میگذرد بر روی بازگشت اصل سرمایه نیز اثر گذار است. خواسته ما تسریع در پرداخت تسهیلات است. این طرح مربوط به تولید 100 هزار تن فولاد اسفنجی است که مصرف آب پایینی دارد(دو لیتر بر ثانیه). در تولید نیز از غبار کنسانتره استفاده میکنیم که در نوع خود جدید است و دانشبنیان محسوب میشود. آب نیز از پس آب تامین میشود که در کاشان اجرایی خواهد شد. قطعا ما تعهدات خود را انجام میدهیم و صادرات محور هستیم.
خریداران دلار به کدام بازار کوچ کردند؟
تشدید محدودیتهای خرید ارز از اردیبهشت ۱۴۰۱ تا کنون موجب شارژ کمسابقه قیمت سکه و طلای داخلی شده است.
فردای اقتصاد: قهر دولتهای مختلف ایران با بازار ارز هر چند اتفاقی جدید نیست، اما تبعات شدت گرفتن آن دامن سایر بازارها را گرفته و موجب تغییر سبد سرمایهگذاری ایرانیها شده است. یکی از این تبعات، افزایش چشمگیر حباب سکه و طلا در سالهای گذشته است.
اگرچه بازار ارز بازیگرانی بزرگ (با حجم نقدینگی بالا) دارد، اما دخالتهای متعدد سیاستگذار چه در بازار ارز و چه در سایر بازارهای موازی (همچون سهام)، سرمایهگذاران خرد را از بازار دلار فراری و به سمت خرید سکه و طلا سوق داده است.
در تایید این موضوع میتوان مشاهده کرد که تعداد جستوجوها برای عبارت «قیمت طلا» در موتور جستوجوی گوگل از حوالی سال ۹۷ به بعد کمکم بسیار بیشتر از تعداد جستوجو برای «قیمت دلار» شده است. در حالی که پیش از آن، این دو عبارت تقریبا به تعداد برابر جستوجو میشدند. این موضوع میتواند حاکی از افزایش تمایل ایرانیان به اطلاع از قیمت طلا نسبت به ارز باشد.
میزان جستوجو برای عبارت «قیمت طلا» در گوگل از جستوجوها برای «قیمت دلار» سبقت گرفته است
محرک سبقت طلا از دلار، داخلی است
قیمت طلا و سکه منتج از دو عامل قیمت دلار داخلی و قیمت طلای جهانی است. هماکنون نرخ دلار حدود ۳۳ هزار تومان، سکه امامی حوالی ۱۵ میلیون تومان و قیمت طلای جهانی ۱۶۶۰ دلار بر اونس است.
انتظار آن است که تعریف ریسک در سرمایه گذاری میزان تغییرات قیمت سکه و طلا برابر با جمع تغییرات نرخ ارز و اونس جهانی طلا باشد. بر این اساس، با توجه به ۲۶ درصد افزایش قیمت دلار از ابتدای سال و ۱۴ درصد افت قیمت اونس، روی کاغذ قیمت سکه میبایست ۱۲ درصد رشد میکرد. حال آنکه میبینیم قیمت سکه امامی از ابتدای سال جهش ۲۰ درصدی را تجربه کرده است؛ یعنی ۸ واحد درصد بیشتر از انتظار.
اما آیا بیشتر بودن بازدهی دلار نسبت به سکه میتواند منتج از آن باشد که تقاضای ارز بیشتر است یا مثلا سرمایهگذاران دلار را به سکه و طلا ترجیح میدهند؟ در پاسخ میتوان گفت طلا به طور تاریخی دارایی محبوبی برای سرمایهگذاران سنتی در ایران بوده و میتوان ادعا کرد اقبال عمومی به سمت طلا بیش از دلار است. بنابراین، فرضیه مذکور چندان معقول به نظر نمیرسد.
در عوض، به نظر میرسد اصلیترین عامل محدود شدن رشد سکه، افت طلای جهانی است که به واسطه سیاست پولی انقباضی بانکهای مرکزی در دنیا اتفاق افتاده است.
اگر اثر نوسانات طلای جهانی را از قیمت سکه حذف کنیم، انتظار داریم که روند قیمت سکه و ارز منطبق باشد. چنانکه در نمودار زیر میبینیم تا پیش از اردیبهشت امسال هم این انتظار با واقعیت منطبق بوده است. (در این نمودار اثر طلای جهانی را از قیمت سکه بیرون کشیدهایم و برای مقایسه بهتر، قیمت دلار و سکه شاخص شدهاند.)
اما از اواخر اردیبهشت، به دنبال افزایش انتظارات تورمی و در عین حال قوانین جدید محدودکننده خرید ارز، سکه از دلار سبقت گرفته است.
پس از تشدید محدودیتهای خرید ارز در اردیبهشت امسال، خریداران سکه افزایش یافتهاند و نمودار سکه از دلار فاصله گرفته است
چرا سرمایهگذاران دیگر دلار را برای سرمایهگذاری انتخاب نمیکنند؟
یکی از مهمترین اتفاقات این مقطع (از اردیبهشت ۱۴۰۱ به بعد) را باید ابلاغ قانون «اصلاح قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز» دانست. رئیس جمهور این قانون را اواخر فروردین به دستگاههای مربوطه ابلاغ کرد. در قانون جدید، اولا حمل و نگهداری ارز بدون داشتن صورتحساب خرید معتبر یا فاقد مجوز ورود توسط اشخاص غیر از صرافی و بانک غیرقانونی شمرده شد. ثانیا «ورود ارز به کشور یا خروج ارز از کشور» و همچنین «هرگونه اقدام به خروج ارز از کشور»، «بدون رعایت ضوابط مربوط که در حدود اختیارات قانونی توسط شورای پول و اعتبار تعیین میشود» از مصادیق قاچاق ارز اعلام شد. ثالثا، معاملات فردایی ارز هم غیرقانونی شد.
همزمان با اجرای این قانون، از اردیبهشتماه «بازداشت اخلالگران ارزی» بیشتر شد و اخبار متعددی در این خصوص شاهد بودیم.
باید در نظر داشت که در آن زمان تقریبا هیچ راه قانونی برای خرید ارز وجود نداشت. چراکه از آذر ۱۴۰۰ فروش ارز با کارت ملی حذف شد. اگرچه فروش ارز با کارت ملی (با نرخ ارزانتر از بازار آزاد) نوعی رانت محسوب میشود و توجیه ندارد اما با لغو آن، عملا آخرین راه قانونی خرید ارز برای افراد عادی (غیر از مسافران، دانشجویان خارج از کشور و متقاضیان از این دست) بسته شد. بانک مرکزی نهایتا ۲۲ خرداد پس از رکوردشکنی تاریخی دلار با رسیدن آن به ۳۳ هزار تومان، تصمیم میگیرد دوباره راه فروش ارز را باز کند. هر چند این بار هم به دلیل تنگنای ارزی، تنها ۲ هزار دلار سهمیه سالانه برای هر فرد در نظر گرفته شد. این روش اکنون تنها راه خرید قانونی ارز در کشور است.
تبعات کوچ خریداران دلار به بازار سکه
نگاه امنیتی-سیاسی به بازار ارز موجب شده تا کمتر کسی تمایلی به پذیرفتن ریسک خرید ارز جهت سرمایهگذاری داشته باشد. نکته مهم آن است که این طرز نگاه در دولتهای متفاوت دیده شده و گویا از تعریف ریسک در سرمایه گذاری تعریف ریسک در سرمایه گذاری آن درس گرفته نشده است.
ولیالله سیف، رئیس کل سابق بانک مرکزی در مصاحبهای با خبرگزاری فارس در تیر ۹۹ گفته بود: «بانک مرکزی از استقلال لازم برخوردار نیست و مانور عملیاتی در سیاستهای پولی و ارزی ندارد. در جایگاهی قرار گرفته است که رئیس مجمع آن رئیس جمهور است و علاوه بر آن عضو ستاد اقتصادی دولت است. اینها جزء سیاستهای کلان کشور تلقی میشود و همزمان است با یک سری سیاستهای بینالمللی دیگر؛ مانند مذاکرات هستهای که در آن مذاکرات گفته میشود خیلی مهم است که همزمان با مذاکرات، بازار ارز ثبات داشته باشد. گفته میشود طرفهای آمریکایی صحبتهایی میکردند که نشان میداد متغیرهای اقتصادی ما را دنبال میکنند».
این در حالی است که پایین نگه داشتن دستوری نرخ ارز نمیتواند اثر پایداری داشته باشد. چراکه رشد قیمت دلار خود را در سایر داراییها همچون بازار مسکن و خودرو نشان خواهد داد که تاثیر مستقیمی بر معیشت مردم دارند.
ضمن آنکه بر هم زدن تعادل بازارها با بستن راه سرمایهگذاری در یک بازار میتواند به حباب مضاعف و هیجانی شدن بازاری دیگر منجر شود.
این نوع سیاستگذاری بیکیفیت، در بلندمدت کشور را با تهدید خروج سرمایه و ایجاد بیماری هلندی مواجه خواهد کرد.
دیدگاه شما