تامین کنندگان نقدینگی در بازار

گشایش بازار و جبران نقدینگی در راه بازار بورس/ اوراق گام، امکان استفاده از منابع مالی بیشتر را فراهم می‌کنند

یک کارشناس بازارهای پولی و مالی با اشاره به اینکه عرضه اوراق گام (گواهی اعتبار مولد) امکان استفاده از منابع مالی بیشتر را فراهم می‌کنند استفاده از این راهکار حمایتی را موجب تامین کنندگان نقدینگی در بازار گشایش بازار و جبران نقدینگی در بورس دانست.

به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا؛ رئیس‌ کل بانک مرکزی در هفته جاری در دیدار اعضای شورای هماهنگی بانک‌های دولتی و نیمه‌ دولتی با تأکید بر حمایت از تولید با روش‌های غیرتورم زا و ضرورت تأمین سرمایه در گردش برای تولیدکنندگان گفت: دستورالعمل استفاده از ابزارهای تأمین مالی اعتباری در معاملات بورس نهایی شده است.

گواهی اعتبار مولد (گام) چیست و چه کاربردی دارد؟

گواهی اعتبار مولد یا "گام" که باهدف تأمین مالی سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی ایجاد شده است با مجوز بانک مرکزی توسط بانک‌ها برای مشتریان تولیدکننده منتشر می‌شود و در اختیار تأمین‌کنندگان مواد اولیه در بورس کالا قرار می‌گیرد.

اوراق گام ماهیتی مشابه با اوراق بدهی دارد که دولت در ازای بدهی‌های خود به پیمانکاران واگذار می‌کند. تفاوت این اوراق در فرایند اجرایی و انتشار آن است و معمولاً این اوراق بدون کوپن بوده و به کسر فروخته می‌شود. در این روش بانک به‌جای پرداخت تسهیلات سرمایه در گردش به یک تولیدکننده، به تأمین‌کننده مواد اولیه یا واسطه، اوراق گام می‌دهد تا بتواند در سررسید پول خود را طلب یا پیش از آن اوراق گام را در بازار با تنزیل بفروشد.

اوراق گام، امکان استفاده از منابع مالی بیشتر را فراهم می‌کنند

فردین آقابزرگی، کارشناس بازارهای پولی و مالی در گفتگو با راه دانا؛ در پاسخ به تأثیر حمایت‌های دولت از بازار سرمایه و به‌ کارگیری اوراق گام در معاملات بازار سرمایه گفت: ابزارهای مالی نوین همانند‌ معاملات ثانویه بر روی اوراق گام، امکان استفاده از منابع مالی و تسهیلات بیشتر را فراهم می‌کنند.

وی توضیح داد: استفاده از‌ اوراق‌ گام یکی از روش‌های جبران نقدینگی محدود است. به‌طورکلی هنگامی که نقدینگی‌ بازار محدود می‌گردد و به یک مشکل در بازار سرمایه مبدل می‌شود، از راهکاری همچون اوراق گام استفاده می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: اوراق گام راهکاری برای گشایش بازار بورس و جبران نقدینگی محدود این بازار است به‌شرط آنکه سایر متغیر‌های کلان اقتصادی همراهی کنند و برخلاف جهت این سیاست‌ اتخاذ نشود.

وی تصریح کرد: چنانچه سیاست‌های کلان اقتصادی همراه سیاست اتخاذ اوراق گام شوند، شرایط مناسبی برای بازار بورس رقم خواهد خورد و این موضوع درست مشابه عرضه خودرو در بورس کالا عمل خواهد نمود.

استفاده از ابزارهای مالی نوین به رونق بازار سرمایه کمک می‌کند

وی گفت: اوراق گام و عرضه خودرو در بورس کالا از جمله سیاست‌های مناسبی است که استفاده بهتر از ابزارهای مالی نوین را‌ ممکن می‌سازد. خوشبختانه مسئولان فعلی و تصمیم‌گیرنده‌ برای بازار سرمایه، آگاهی درستی نسبت به بورس کالا دارند و با ادامه این رو می‌توان امید داشت که از این سیاست‌ها نتیجه درستی گرفته شود.

این کارشناس اقتصادی درباره افزایش درآمدهای دولتی در دولت سیزدهم و آثار آن بر بازار بورس گفت: در حال حاضر درآمد نفتی دولت در وضعیت خوبی است و پیش‌بینی صندوق جهانی پول در خصوص رشد اقتصادی کشور ما در ۲۰۲۳ مثبت است؛ زیرا ما هم‌زمان هم نرخ ارز ترجیحی را حذف کردیم و هم شرایطی را فراهم کردیم تا اصلاحات اقتصادی اجرایی شود که البته فشار زیادی هم بر مردم وارد شد.

وی ادامه داد: باید با برنامه‌ریزی دقیق، مسیر رشد اقتصادی ترسیم شود که با یک عقب‌گرد، تامین کنندگان نقدینگی در بازار ۴ صفر را به ارزش پول ملی باز گردانیم و از سوی دیگر نقدینگی هم کنترل شود و سیاست‌های پولی و مالی دولت از سوی بانک مرکزی با اصلاح نظام بانکی در دستور کار قرار گیرد.

آقابزرگی در پایان گفت: با آغاز اصلاحات اقتصادی باری را بر دوش مردم تحمیل کردیم که لازم است فشار واردآمده بر مردم را به سرانجام برسانیم تا این فشار پس از چندی دوباره بر مردم تحمیل نشود. در این شرایط حذف ۴ صفر باید نتیجه دهد و در سال‌های بعد مجدداً با افزایش تورم مجبور به حذف صفرهای بیشتری از پول ملی نشویم و بازار سرمایه نیز بتواند متناسب با بازارهای هم‌عرض رشد منطقی را دنبال کند.

تامین نقدینگی، پاشنه آشیل صنایع

کمبود نقدینگی برای خرید مواد اولیه، یکی از چالش‌های اساسی صنایع پایین‌دستی است.

کمبود نقدینگی برای خرید مواد اولیه، یکی از چالش ‌ های اساسی صنایع پایین ‌ دستی است. کمبود سرمایه در گردش برای برخی زنجیره ‌ های تولید ازجمله صنعت آلومینیوم کشور، با توجه به روند رو به رشد بهای مواد اولیه، جدی ‌ تر است. در چنین شرایطی، روش ‌ های متفاوتی برای تامین سرمایه در گردش موردنیاز صنایع پایین ‌ دستی و تداوم تولید در حوزه صنایع معدنی مطرح می ‌ شود. انتشار اوراق گام یکی از همین راهکارهاست. چندی پیش، علی صالح ‌ آبادی، رئیس ‌ کل بانک مرکزی در دیدار با اعضای شورای هماهنگی بانک ‌ های دولتی و نیمه ‌ دولتی، با تاکید بر حمایت عملیاتی از تولید با روش ‌ های غیرتورمی از تولید و ضرورت تامین سرمایه در گردش تولیدکنندگان، از نهایی شدن دستورالعمل استفاده از ابزارهای تامین مالی اعتباری در معاملات بورس کالا خبر داد. بدین ‌ ترتیب از نخستین روزهای پاییز امسال، امکان استفاده از ابزارهایی مانند اوراق گام در معاملات بورس کالا فراهم شد. البته به ‌ گفته فعالان صنعتی هنوز استفاده از این روش جدید، آن ‌ قدرها هم توسعه نیافته، با این وجود، چنانچه اوراق گام به ‌ عنوان راهکاری برای تامین زنجیره تولید مورداستفاده قرار گیرد، به رونق تولید کمک می ‌ کند.

راهکاری جدید برای تامین مالی صنایع

کمبود منابع مالی، یکی از چالش ‌ های اساسی پیش ‌‌ روی تولیدکنندگان کشور از سال ‌ های گذشته تاکنون بوده، این چالش به ‌ ویژه در شرایطی که قیمت مواد اولیه افزایش می ‌ یابد، شدت می ‌ گیرد و آسیب ‌ های غیرقابل جبرانی را به صنعتگران تحمیل می ‌ کند. در حال حاضر با دستور رئیس بانک مرکزی، امکان خرید ماده اولیه از بورس کالا بدون پرداخت وجه نقد و با استفاده از اوراق گام مهیا شده است. این اوراق یک ابزار مالی برای خرید ماده اولیه است. دریافت ‌ کننده اوراق، امکان نگهداری آن و دریافت وجه اسمی را در زمان سررسید اوراق یا فروش آن در بازار سرمایه با احتساب نرخ تنزیل پیش از موعد دارد. اوراق گام، اوراق بهاداری است که به عاملیت و ضمانت موسسات اعتباری (بانک) صادر
می ‌ شود.

این اوراق با نام، غیرکاغذی و در قطعات استاندارد با ارزش اسمی یک میلیون ریال صادر می ‌ شود. صنایع پایین ‌ دستی که خواهان استفاده از اوراق گام هستند باید به بانک عامل موردنظر مراجعه کرده و مقدار اعتبار بانکی خود برای صدور اوراق گام را اعتبارسنجی کنند و در ادامه واحدهای تولیدی که قصد خرید مواد اولیه از آنها را دارند، به بانک عامل معرفی کند. در مرحله بعد شرکت تولیدکننده مواد اولیه از بانک درخواست می ‌ کند تا در مقابل دریافت اسنادی که نشان می ‌ دهد، بابت فروش ماده اولیه از شرکت خریدار طلبکار است، نسبت به صدور اوراق گام اقدام
کند.

گفتنی است پس از انتشار اوراق، قابلیت انتقال آن در بازار پول و نقدشوندگی در بازار سرمایه وجود دارد. نقل ‌ و ‌ انتقال اوراق گام در سامانه گام در شبکه بانکی و بابت خرید نهاده، راهکاری برای نقدشوندگی اوراق گام در بازار پول و بازار سرمایه است. راهکار دیگر از طریق بازار سرمایه است و دارنده اوراق باید آن را تا سررسید نگهداری و در انتهای سررسید، مبلغ اسمی آن را به ‌ طور کامل دریافت کند.

در روش دیگر، امکان فروش اوراق در هر لحظه پس از انتشار به نرخ جاری بازار وجود دارد، اما فروشنده مبلغ نقدی کمتر از مبلغ اسمی اوراق دریافت می ‌ کند.

تحمیل خسارت با کمبود سرمایه در گردش

آریا صادق ‌ نیت حقیقی، دبیر سندیکای صنایع آلومینیوم در گفت ‌ وگو با صمت اظهار کرد: فعالان صنعت آلومینیوم در روند تامین نقدینگی با کمبودهایی روبه ‌ رو هستند. این مشکلات به ‌ ویژه در حال حاضر که بهای مواد اولیه موردنیاز برای تولید در این صنایع به ‌ شدت افزایش یافته، شدت گرفته ‌ اند. در واقع فعالان صنعتی نیازمند نقدینگی بیشتری هستند تا سرمایه در گردش موردنیاز خود را تامین کنند.

وی افزود: همزمان شاهد اجرای سیاست ‌ های انقباضی از سوی بانک ‌ ها هستیم که به کاهش پرداخت تسهیلات منتهی شده است. یعنی صنایع دیگر نمی ‌ توانند از ذخایر مالی بانک ‌ ها به ‌ عنوان راهکاری اساسی برای تامین سرمایه در گردش استفاده کنند. در چنین شرایطی و با توجه به چالش ‌ هایی که در مسیر تامین نقدینگی وجود دارد، صنعتگران ناچار خواهند بود با کمترین ظرفیت، تولید کنند. تولید با حداقل ظرفیت به ‌ منزله تحمیل خسارات جدی به صنایع است و عملا از بهره ‌ وری آنها می ‌ کاهد.

دبیر سندیکای صنایع آلومینیوم گفت: استفاده از تمام ظرفیت ‌ های نصب ‌ شده در یک صنعت به الزاماتی از جمله تامین نقدینگی نیاز دارد. در شرایطی که فعالان صنعتی با کمبود سرمایه روبه ‌ رو هستند، امکان استفاده از حداکثر ظرفیت اسمی وجود ندارد؛ بدین ‌ ترتیب هزینه ‌ های تولید محصولات افزایش خواهد یافت. این چالش در سایر جنبه ‌ های تولید نیز تسری می ‌ یابد و مشکلات اقتصادی و اجتماعی قابل ‌ توجهی را به ‌ دنبال خواهد داشت. ازجمله آنکه توان کارفرمایان در پرداخت دستمزد کارگران کاهش می ‌ یابد. علاوه بر این، تداوم چالش یادشده حتی می ‌ تواند به تعطیلی صنایع نیز منتهی شود و درنتیجه تلاش برای رفع آن ضروری به ‌ نظر می ‌ رسد. وی تاکید کرد: بدون تردید اثرات چنین مشکلاتی بر عملکرد صنایع کوچک با شدت به مراتب بیشتری نمایان خواهد شد و عملا تولید آنها را بیشتر تحت ‌ تاثیر منفی قرار می ‌ دهد. حقیقی گفت: چندی است از اوراق گام به ‌ عنوان راهکاری برای تامین نقدینگی صنایع استفاده می ‌ شود. شرکت ‌ های مصرف ‌ کننده می ‌ توانند به جای تامین نقدینگی از این اوراق گام استفاده کنند و آن را در اختیار تولیدکنندگان مواد اولیه قرار دهند. با این ‌ وجود، هنوز انتقاداتی به روند تامین نقدینگی از طریق اوراق گام وجود دارد. در چنین شرایطی هنوز صنایع کوچک نتوانسته ‌ اند از ظرفیت این اوراق برای تامین نقدینگی استفاده کنند. امید می ‌ رود فرآیند تخصیص این اوراق به جریان بیفتد، سرعت بگیرد و بخشی از مشکلات ناشی از کمبود نقدینگی موردنیاز صنایع را برطرف کند.

این فعال صنعت آلومینیوم گفت: راهکارهای دیگری نیز برای تامین نقدینگی موردنیاز صنایع وجود دارد که یکی از این راهکارها، افزایش سرعت گردش نقدینگی موردنیاز صنایع است.

یکی از عمده ‌ ترین خریداران محصولات آلومینیومی، دولت است. با این وجود، طرف ‌ های دولتی عموما در بازپرداخت تعهدات خود به صنایع با مشکلاتی روبه ‌ رو هستند. اگر دولت مطالبات صنایع را در سریع ‌ ترین زمان ممکن پرداخت کند، نقدینگی به جریان می ‌ افتد و امکان رفع بخشی از معضلات حاکم بر این بخش وجود خواهد داشت.

حقیقی گفت: علاوه بر این، اعتبارات بانکی نیز می ‌ تواند راهکاری برای تامین نقدینگی موردنیاز صنایع آلومینیوم کشور باشد. البته استفاده از این راهکار نیازمند تامین اعتبارات لازم از سوی بانک ‌ هاست.

تامین اعتبار صنایع از بازار سرمایه

هوشنگ گودرزی، رئیس سندیکای صنایع آلومینیوم در گفت ‌ وگو با صمت اظهار کرد: نیاز به سرمایه در گردش موردنیاز صنایع پایین ‌ دستی آلومینیوم کشور به ‌ دلیل روند رو به رشد بهای مواد اولیه، افزایش یافته، اما این سرمایه در گردش کفاف نیاز صنایع را نمی ‌ دهد. در چنین شرایطی، راهکارهای متعددی برای تامین سرمایه در گردش موردنیاز صنایع مطرح می ‌ شود.

گودرزی گفت: روش ‌ های متعددی برای رفع کمبود نقدینگی صنایع مطرح می ‌ شود که اوراق گام یکی از همین روش ‌ هاست. تعریف اوراق گام و تامین اعتبار از طریق آن را می ‌ توان پلی برای حرکت از تامین اعتبار بانکی به سمت تامین اعتبار از بازار سرمایه تلقی کرد. اوراق گام در فرابورس پذیرفته شده و امکان نقدشوندگی در بازار سرمایه را نیز دارند. اوراق گام ورقه بهاداری به عاملیت و ضمانت موسسه اعتباری یا بانک است. این اوراق با نام، غیرکاغذی، بدون کوپن سود و در قطعات استاندارد با ارزش اسمی یک ‌ میلیون ‌ ریالی منتشر خواهد شد.

وی افزود: در حال حاضر برخی از صنایع فعال در حوزه آلومینیوم ازجمله آلیاژسازان از اوراق گام برای تامین نقدینگی و خرید مواد اولیه استفاده کرده ‌ اند، با این وجود، راهکار یادشده هنوز به ‌ طور گسترده توسط صنایع پایین ‌ دستی مورداستفاده قرار نگرفته است.

رئیس سندیکای صنایع آلومینیوم گفت: از اوراق گام می ‌ توان با عنوان تسهیلات بانکی نام برد؛ بنابراین چنانچه این تسهیلات به ‌ طور گسترده منتشر شود، به نفع اقتصاد کشور و عملکرد صنایع خواهد بود. در واقع فرصتی برای ارتقای سرمایه در گردش صنایع و بهبود عملکردی آنها فراهم می ‌ شود.

وی افزود: راهکارهای دیگری نیز برای تامین مواد اولیه صنایع پایین ‌ دستی مطرح است. ازجمله آنکه در موارد متعددی صنایع پایین ‌ دستی مواد اولیه را به ‌ صورت مدت ‌ دار در اختیار صنایع نهایی قرار می ‌ دهند و هزینه فروش را پس از مدت ‌ زمان مشخصی دریافت می ‌ کنند.

گودرزی تاکید کرد: بدون تردید برقراری تعامل و همکاری میان صنایع بالادستی و پایین ‌ دستی برای خریدوفروش مواد اولیه، بهترین راهکار برای مدیریت شرایط کنونی است.

رئیس سندیکای صنایع آلومینیوم گفت: تداوم تولید در حلقه ‌ های پایین ‌ دستی به ‌ منزله تداوم تولید در صنایع پایین ‌ دستی است. البته صنایع بالادستی با کاهش خرید مواد اولیه ‌ شان توسط صنایع پایین ‌ دستی می ‌ توانند مازاد تولید خود را به بازار جهانی صادر کنند. اما این اقدام به ‌ منزله رشد خام ‌ فروشی و تحمیل ضرر به صنایع کشور است؛ یعنی چنین شرایطی آسیب ‌ هایی را به کل اقتصاد کشور تحمیل می ‌ کند؛ بنابراین اگر همکاری میان صنایع بالادستی و پایین ‌ دستی تقویت شود، در نهایت به نفع اقتصاد کشور خواهد بود.

سخن پایانی

تامین مالی، ضرورتی برای تداوم تولید در صنایع گوناگون است که در موارد متعددی به پاشنه ‌ آشیل صنعتگران بدل می ‌ شود و عملا فرآیند تولید را در زنجیره ‌ های گوناگون تحت ‌ تاثیر منفی قرار می ‌ دهد. کما اینکه در حال حاضر فعالان صنایع پایین ‌ دستی آلومینیوم با چالش جدی در تامین نقدینگی روبه ‌ رو هستند. در چنین شرایطی، راهکارهای جایگزینی برای خرید اعتباری مواد اولیه مطرح می ‌ شود. اوراق گام یکی از راهکارهای پیشنهادی و به ‌ نسبت جدید برای تامین نقدینگی است. استفاده از اوراق گام در شرایطی که صنایع تکمیلی کشور با چالش جدی تامین نقدینگی روبه ‌ رو هستند، باعث می ‌ شود این صنایع از پس تامین مواد اولیه بر بیایند و در ادامه صنایع بالادستی نیز مشتریان خود را حفظ
کنند.

تأمین مالی از چرخه بازار سرمایه؛ راهی بدون تورم و افزایش نقدینگی

رئیس اسبق بانک مرکزی گفت: محدودیت منابع بانکی علاوه بر اینکه ترمزی در مسیر تأمین مالی بنگاه‌های بزرگ است، موجب ایجاد تورم و افزایش نقدینگی در کشور می‌شود؛ بنابراین سیاست‌گذاران و مسئولان باید از فرصت بازار سرمایه برای تأمین مالی استفاده بهتر و بیشتری کنند.

به گزارش ایمنا و به نقل از سازمان بورس و اوراق بهادار، «محمود بهمنی» با اشاره به اقدامات انجام شده از سوی دولت در حوزه بازار سرمایه اظهار کرد: طبق تجربیات به دست آمده به هیچ عنوان نباید دخالتی در معاملات بورس صورت گیرد؛ بلکه بهتر است اجازه داده شود تا این بازار، براساس مکانیزم‌های تعیین شده عمل کند و راه خود را در پیش بگیرد.

وی افزود: سیاست بورس این است که عرضه و تقاضا تعیین کننده معاملات این بازار باشد و در این زمان، می‌توان شاهد روندی معقول در تمام معاملات بازار سرمایه باشیم.

رئیس بانک مرکزی در دولت دهم با تاکید بر اینکه اگر قرار باشد دخالتی در معاملات بورس صورت گیرد و از طریق برخی رفتارها آدرس اشتباه به بازار سرمایه داده شود، به طور حتم شاهد به خطر افتادن سرمایه‌های مردم در بازار سهام خواهیم بود، خاطرنشان کرد: به دنبال چنین اتفاقی، عده‌ای متحمل زیان‌های سنگین می‌شوند و به مراتب زمینه کاهش تمایل مردم برای سرمایه‌گذاری در بورس و کاهش ورود نقدینگی به این بازار فراهم می‌شود.

بهمنی با اعتقاد بر اینکه دخالت دولت در بازار سرمایه از جمله اشتباهات محض است که بارها شاهد تبعات منفی آن در بازار سرمایه و نیز اقتصاد کشور بوده‌ایم، گفت: به هیچ عنوان نباید شاهد ورود دولت و نیز تصمیم‌گیری مسئولان در حوزه معاملات بازار سرمایه باشیم.

وی در دولت دهم، با بیان اینکه سیاست‌ها در معاملات بازار سرمایه باید به گونه‌ای باشد که امکان دخالت در معاملات این بازار وجود نداشته باشد، افزود: باید اجازه داده شود تا این بازار براساس مکانیزم‌های خود عمل کند تا بتواند حالتی از تعادل را به خود بگیرد.

به گفته رئیس بانک مرکزی در دولت دهم، سیاست‌های اعمال شده در بورس باید مورد مدیریت قرار بگیرد و به طور حتم تصمیمات اتخاذ شده برای بازار سرمایه متناسب با شرایط اقتصادی باشد.

بهمنی با تاکید بر اینکه به هیچ عنوان نباید تصمیم‌گیری‌ها بر این اساس باشد که به طور کامل به بازار پول بی‌توجهی شود و بازار سرمایه مورد توجه شدید مسئولان قرار گیرد، گفت: باید اقدامی صورت گیرد که استفاده از این بازارها به صورت متعادل باشد تا از این طریق ضربه‌ای به اقتصاد کشور وارد نشود.

وی اقتصاد کشور را بانک‌محور دانست و افزود: اکنون همه فشارها روی سیستم بانکی است و چنین تفکری وجود دارد که سیستم بانکی باید تأمین کننده همه نیازهای کشور باشد؛ در صورتی که چنین تفکری اشتباه است و باید اقدامات لازم در زمینه رفع این نوع نگاه صورت بگیرد.

رئیس اسبق بانک مرکزی با اشاره به محدودیت منابع در بانک‌ها گفت: با توجه به چنین مسئله‌ای اگر قرار باشد بانک‌ها بیشتر از منابع موجود تأمین نیاز کنند، به مرور شاهد بالا رفتن میزان نقدینگی در کشور و نیز افزایش تورم در اقتصاد کشور خواهیم بود؛ بنابراین باید استفاده درست و بجا از بازار پول و بازار سرمایه در تأمین مالی مورد توجه مسئولان قرار بگیرد.

بهمنی خاطرنشان کرد: تسهیلات تکلیفی باید در حد و توان بانک‌ها باشد؛ در غیر این صورت بانک‌ها به بانک مرکزی بدهکار خواهند شد که بدهی دولت و شرکت‌های دولتی به بانک‌ها و بانک مرکزی خود نیز باعث افزایش نقدینگی و تورم لجام‌گسیخته می‌شود.

وی تاکید کرد: سیاست پولی و بانکی باید هماهنگ با یکدیگر باشند تا بتوان اقدامات مدنظر را به بهترین نحو انجام دهیم.

تامین کنندگان نقدینگی در بازار

استخرهای نقدینگی (Liquidity pools) دیفای چیست؟

استخرهای نقدینگی (Liquidity pools) دیفای چیست؟

یک استخر نقدینگی دیفای (DeFi) ، در واقع یک قرارداد هوشمند است که توکن ها را در قرارداد هوشمند قفل می کند تا بتواند نقدینگی آن توکن را در یک صرافی غیرمتمرکز تضمین کند.

به کاربرانی که توکن مورد نیاز برای قراردادهای هوشمند را فراهم می‌کنند، تامین کنندگان نقدینگی (Liquidity providers) گفته می‌شود.

استخرهای نقدینگی دیفای، به عنوان روشی ابتکاری و اتوماتیک برای حل چالش نقدینگی در معاملات غیرمتمرکز ارز دیجیتال ظاهر شدند.

آن‌ها جایگزین مدل سنتی دفتر سفارشات یا order book هستند که توسط صرافی های متمرکز ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید : دیفای یا سیستم مالی غیرمتمرکز چیست؟

نحوه عملکرد دفتر سفارشات در صرافی‌های متمرکز ارزهای دیجیتال

در روش دفتر سفارشات، صرافی به عنوان بازاری عمل می کند که خریداران و فروشندگان در آن دور هم تامین کنندگان نقدینگی در بازار جمع می‌شوند و در مورد قیمت دارایی‌ها بر اساس عرضه و تقاضای نسبی توافق می‌کنند.

با این حال، این مدل به خریدار و فروشنده کافی برای ایجاد نقدینگی بستگی دارد. بنابراین، سازندگان بازار (Market makers) وجود دارند تا اطمینان حاصل کنند که همیشه شخصی برای تأمین تقاضا وجود دارد و با مشارکت در نقدینگی، قیمت ها را عادلانه نگه می‌دارد.

اما استفاده از این مدل تامین نقدینگی برای معاملات غیرمتمرکز روشی کاملا بی‌اثر است. هزینه تراکنش‌های اتریوم و زمان طولانی تایید هر بلاک، آن را برای سازندگان بازار (Market makers) به گزینه ای که برای تامین نقدینگی به نظرشان جذاب نیست تبدیل می‌کند. در نتیجه استفاده از روش دفتر سفارشات با وجود نقدینگی کم، در صرافی‌های غیرمتمرکز روش مناسبی نخواهد بود.

بنابراین، استخرهای نقدینگی با ارائه نقدینگی مداوم و خودکار، به راه حلی اصلی برای حل مشکلات نقدینگی پلتفرم‌های مالی غیرمتمرکز تبدیل شده اند.

استخرهای نقدینگی دیفای چگونه کار می کنند؟

در ساده ترین حالت، یک استخر نقدینگی دیفای دارای دو توکن در یک قرارداد هوشمند برای تشکیل یک جفت ارز تجاری است.

به عنوان مثال دو جفت ارز اتر (ETH) و USD Coin را در نظر بگیرید. اگر قیمت اتریوم برابر با ۱۰۰۰ USD Coin باشد، تامین کنندگان نقدینگی باید به همین اندازه USD Coin به این استخر اضافه کنند. درنتیجه اگر کسی ۱ اتریوم را در استخر نقدینگی قرار می‌دهد باید آن را با ۱۰۰۰ USD Coin مطابقت دهد.

نقدینگی موجود در استخر به این معنی است که اگر کسی بخواهد اتر یا ETH را با USDC معامله کند، می تواند این کار را بر اساس وجوه سپرده گذاری شده در استخر نقدینگی انجام دهد، نه اینکه مشابه با چیزی که در مدل دفتر سفارشات اتفاق می افتد، منتظر یک فرد دیگری باشد تا با معامله موردنظر خود مطابقت داشته باشد.

ارائه دهندگان نقدینگی برای مشارکت خود در نقدینگی شبکه با پاداش تشویق می شوند. آن‌ها وقتی در استخر نقدینگی سپرده گذاری می‌کنند، توکن جدیدی به نمایندگی از سهامی که سپرده گذاری کرده اند دریافت می‌کنند که به آن توکن استخر (Pool Token) ، می گویند. در مثال مطرح شده، توکن استخر USDCETH است.

کاربرانی که از استخر نقدینگی برای انجام معاملات خود استفاده می‌کنند، هزینه ای را در ازای انجام تراکنش‌های خود پرداخت می کنند. در استخرهای نقدینگی از این هزینه پرداخت شده، متناسب با اندازه سهام سپرده گذاری شده توسط تامین کنندگان در استخر نقدینگی، پاداشی داده می‌شود.

به عنوان مثال اگر هزینه انجام تراکنش‌ها برای استخر USDC-ETH ، ۰.۳ درصد باشد و یک تأمین کننده نقدینگی دارای ۱۰٪ از کل سهام استخر نقدینگی باشد، ۱۰ در صد از هزینه تمامی تراکنش‌های انجام شده به او اختصاص خواهد یافت.

زمانی که یک تامین کننده استخر نقدینگی بخواهد سهام خود را از صندوق نقدینگی برداشت کند، باید توکن‌های استخر (Token pools) خود را بسوزاند؛ سپس می‌تواند سهام خود را برداشت کند.

بزرگترین استخرهای نقدینگی در کدام یک از پلتفرم های دیفای قرار دارند؟

چندین پلتفرم با بزرگ‌ترین استخرهای نقدینگی در دیفای وجود دارند که در سال ۲۰۲۰ محبوبیت زیادی پیدا کردند.

صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ (Uniswap) ، بزرگترین صرافی غیرمتمرکز در دیفای است که بزرگ‌ترین استخرهای نقدینگی دیفای را اداره می کند.

تامین کنندگان نقدینگی در بازار

بیشتر بخوانید : معرفی صرافی غیرمتمرکز و ارز دیجیتال یونی سواپ

پلتفرم‌های دیفای Curve Finance، Balancer و Sushiswap هم دارای استخرهای نقدینگی هستند. بزرگ‌ترین استخرهای نقدینگی Curve Finance دارای چندین ارز هستند و بر روی استیبل کوین‌ها تمرکز دارند.

معایب و محدودیت های استخرهای نقدینگی دیفای چیست؟

یک استخر نقدینگی اگر چه دارای مزایای زیادی است و می‌تواند موقعیت خوبی برای سرمایه‌گذاری باشد، اما مخاطرات و ریسک‌های خاص خود را نیز دارد. این استخر‌ها زمانی بیشترین کارایی را دارند که قیمت بازار به تدریج تغییر کند و در زمان تغییرات ناگهانی قیمت، این استخر‌ها آسیب‌پذیر هستند.

از طرفی تراکنش‌ها در استخرهای نقدینگی با توجه به قراردادهای هوشمند انجام می گیرد که یک قطعه کد هستند و این کد‌ها می‌توانند دارای باگ و اشکال و یا در معرض دستکاری و فعالیت های مخرب قرار بگیرند. مواردی از جمله هک bZx در سال ۲۰۲۰ وجود داشته است که در آن کاربران از استخرهای کوچک‌تر به عنوان بخشی از یک حمله دستکاری گسترده در یک بازار بزرگ‌تر، سو استفاده کردند.

مزایای استخرهای نقدینگی دیفای چیست؟

بارزترین مزیت استخرهای نقدینگی این است که آن‌ها از عرضه نقدینگی تقریباً مداوم برای معامله گران ارز دیجیتالی که می‌خواهند از معاملات غیرمتمرکز استفاده کنند، اطمینان حاصل می‌کنند. این معامله گران همچنین با تبدیل شدن به یک تأمین کننده نقدینگی می‌توانند از دارایی‌های دیجیتال خود سود کسب کنند.

قرارداد هوشمند در صرافی‌های غیرمتمرکزی مانند یونی سواپ (Uniswap)، طوری طراحی شده که هزینه گس را کاهش می‌دهد. محاسبات قیمتی کارآمد و توزیع کارمزد در داخل استخر به معنی اصطکاک کمتر بین تراکنش‌هاست. به عنوان مثال، بسیاری از قرارداد‌های هوشمند تنها قادرند که وجوه معامله شده را به همان کیف پول برگردانند؛ اما Uniswap این امکان را به معامله گران می‌دهد که دارایی‌های دیجیتال خود را مبادله کنند و آن‌ها را به کیف پول دیگری ارسال کنند.

بیشتر بخوانید : با انواع کیف پول های دیجیتال آشنا شوید.

چگونه می‌توان در استخرهای نقدینگی دیفای مشارکت کرد؟

نحوه عضویت در استخرهای نقدینگی دیفای با توجه به پلتفرم‌های مختلف، متفاوت است. به طور کلی برای مشارکت در استخرهای نقدینگی، لازم است که یک حساب کاربری در پلتفرم مورد نظر خود ایجاد کنید و سپس حساب کاربری خود را به یک کیف پول اتریوم مانند متا ماسک (MetaMask) یا روش‌های دیگر مثل Web 3.0 را از صفحه اصلی این پلتفرم‌ها متصل کنید. سپس، می‌توانید ارزهای دیجیتال خود را به صندوق نقدینگی مربوطه واریز کنید.

در وب ۳ تمامی سیستم ها در یک شبکه غیر متمرکز بر پایه بلاک چین به یک دیگر متصل شده اند و برای ارتباط با همدیگر به یک پایگاه داده مبتنی بر سرور وابسته نمی باشد.

در پلتفرم‌هایی مانند Uniswap، شما باید جفت مشخصی را که می‌خواهید نقدینگی آن را تأمین کنید جستجو کرده و سپس کیف پول خودتان را به حساب کاربری خود متصل کنید. شما باید پس از بررسی بازده ها، مانند بزرگی استخر و نرخ تبادل در آن استخر نقدینگی، توکن‌های خود را در استخر نقدینگی واریز کنید.

گواهی اعتبار مولد، راهکار تأمین مالی بدون افزایش نقدینگی؟

در جریان سیاست های انقباضی، بانک مرکزی برای تأمین مالی بانک های کشور سعی دارد از روش های غیر تورمی استفاده کند. یکی از روش های مناسب برای تامین مالی همزمان با سیاست‌های انقباضی پولی استفاده از اوراق گواهی اعتبار مولد است که می‌تواند بدون افزایش نقدینگی تامین مالی کند.

به گزارش اکوایران، با انتشار دو اوراق گام جدید توسط بانک رفاه با سررسید یک ساله در روز سه شنبه 18 مرداد ماه بازار فرابورس دوباره میزبان این اوراق شد. پیش از این استقبال بانک ها، در ماه های اخیر و اصلاحات بانک مرکزی برای این اوراق به بررسی تاریخچه اجرایی و نحوه استفاده از این اوراق پرداخته ایم.

رشد اقتصادی در هر کشور مسئله مهمی است که پرداختن به آن امری ضروری است. اوراق بهادار گام، طرحی است که در راستای همین هدف اجرا شده است. بر اساس این طرح، بخش خصوصی می ‌تواند به تولید کمک کند. این اوراق ضمانت بانک‌ های کشور را به همراه دارند؛ یعنی بانک‌ های خصوصی به حمایت تولید کنندگان خواهند پرداخت و این مسئله موجب آسایش خاطر فعالان بخش تولید خواهد شد.

مزایای گواهی اعتبار مولد

مزایای اوراق بهادار گام را می توان از دو وجه مورد بررسی قرار داد. در درجه نخست اعطای چنین اعتباراتی برای کشور مفید است. نکته قابل توجه این است که این تسهیلات موجب افزایش نقدینگی نمی‌شود اما به رونق تولید و کسب وکارها کمک می‌کند. زمانی که چرخ کارخانه ‌ها و خط تولید کارگاه ‌ها بچرخد، نرخ اشتغال افزایش پیدا می‌کند. کاهش بیکاری همواره یکی از اهداف مهمی است که دولت ها به دنبال آن هستند. مزیت دیگر اوراق بهادار گام هم این است که بانک محور نیستند. به همین دلیل این اوراق توانسته‌اند با رفع این مشکل، گام جدیدی را در راستای رشد اقتصادی بردارند. این اوراق اساس تسویه مبادلاتی میان چند فعال اقتصادی را تشکیل می دهند. در هر شرایطی می توان اوراق گام را به وجه نقد تبدیل کرد. البته دارنده اوراق می تواند صبر کند و در زمان سررسید با مراجعه به بانک آن ها را نقد کند. این ویژگی موجب کاهش ریسک نقدشوندگی می‌شود. ارزش اوراق به خاطر همین ویژگی بالا می‌رود و افراد زیادی از آن استقبال می‌کنند.

جزئیات طرح گام بانک مرکزی و فرایند انتشار اوراق گام

طرح گام یک راهکار برای مقابله با تحریم ها است که به کاهش فشارهای اقتصادی می انجامد. این طرح نخستین بار در اواخر سال 1399 اجرایی شد. رئیس وقت بانک مرکزی در هنگام اجرای این طرح به حل مشکل سرمایه در گردش بنگاه ها اشاره کرد. با در نظر گرفتن این هدف، تولیدکنندگان و بانک ها به کمک این طرح با هم مرتبط می‌شوند و به جای استفاده از پول نقد به اوراق بهادار متوسل خواهند شد. در آغاز چهار بانک ملی، ملت، تجارت و صادرات به سامانه گام متصل شدند و پس از آن بانک های دیگر هم چون پاسارگاد، سپه، مسکن، کشاورزی، رفاه کارگران، صنعت و معدن، توسعه صادرات ایران، توسعه تعاون، پارسیان و شرکت دولتی پست بانک نیز به این طرح پیوستند.

این اوراق به صورت یک‌ شکل از جانب بانک هایی که تایید بانک مرکزی را دارند، منتشر می‌شوند. سطح اعتبار بانک‌های صادرکننده، ارزش این اوراق را مشخص می‌کند. پس اوراق گام یک بانک دولتی که سرمایه بیشتری دارد نرخ پایین تری خواهد داشت. چون ریسک اعتباری آن کمتر است. منطقی است که اوراق بهادار گام منتشره از جانب یک بانک خصوصی با سرمایه پایین، با نرخ بالاتری همراه باشد. هرچند ممکن است فرایند عرضه و تقاضا موجب فاصله قیمت از ارزش ذاتی شود.

سازوکار اوراق گام

تولید کننده با مراجعه به بانک و با توجه به مواد خام مورد نیازش، درخواست مبلغی از اوراق بهادار گام می کند. بانک نیز پس از انجام اعتبارسنجی و وضعیت واحد تولیدی، میزان اوراق مجازی را که می‌تواند به او ارائه کند، مشخص می کند. پس از این‌ که میزان مجاز اوراق مشخص شد، تولیدکننده باید به سراغ یک فروشنده مواد اولیه برود و فاکتور خریدی از او دریافت کند و به بانک تحویل دهد. در ادامه این فرایند، اوراق صادر و به فروشنده تحویل داده می‌شود. به همین صورت تولیدکننده می‌تواند که مواد خام اولیه موردنیاز خود را تامین کند. تولیدکننده با در دست داشتن این اوراق تا مدتی معین که در سررسید آن درج شده است، می‌تواند مواد خام را تهیه کند. اگر هم تمایلی به این کار نداشته باشد، می‌تواند اوراق مذکور را در بازار بورس به فروش برساند. به این شکل بدون افزودن نقدینگی در چرخه تولید، هم تأمین مالی و هم فعالیت بازار بورس مورد توجه قرار گرفته است.

اصلاحات بانک مرکزی برای دستورالعمل گام

بانک مرکزی 23 فروردین ماه 1401 در راستای ارتقای شیوه‌های تأمین مالی سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصادی از طریق توسعه نظام تأمین مالی زنجیره‌ای، دستورالعمل گواهی اعتبار مولد (گام) به عنوان یکی از ابزارهای اصلی تأمین مالی زنجیره تأمین را مورد اصلاح و بازنگری قرار داد. به منظور توسعه کاربرد اوراق، در دستورالعمل اصلاحی عنوان «بنگاه متقاضی» تامین کنندگان نقدینگی در بازار به «متقاضی» اصلاح شده به طوری که رکن متقاضی اوراق می‌تواند اشخاص حقیقی را نیز شامل شود. با توجه به استفاده از اوراق مذکور در تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی و نیاز به افزایش زمان سررسید، حداکثر زمان سررسید اوراق از 9 ماه به 12 ماه افزایش یافته است. با عنایت به هدف اصلی طراحی این ابزار به منظور تأمین مالی سرمایه در گردش واحدهای تولیدی و لزوم گردش حداکثری اوراق گام در زنجیره تولید، موضوع انتقال اوراق به بازار سرمایه امری اختیاری تلقی گردیده و متقاضی بین امکان نگهداری تا سررسید و انتقال در شبکه بانکی با قیمت اسمی تا سررسید و انتقال به بازار سرمایه مخیر می‌باشد. محدودیت یک ششم برای انتقال اوراق به بازار سرمایه حذف شده است. به منظور تشویق بنگاه‌ها به استفاده از اوراق یاد‌شده، سقف اعتباری هر بنگاه متعهد معادل 120 درصد از فروش سال آخر آن بنگاه برمبنای صورت های مالی حسابرسی شده پس از کسر مانده تسهیلات مرتبط با تأمین مالی سرمایه در گردش بنگاه مربوطه و تعهدات ناشی از اوراق گام قبلی منتشره نزد شبکه بانکی تعیین شده است. به منظور افزایش انعطاف پذیری اوراق در تامین مالی زنجیره‌ها، محدودیت کلی صدور اوراق گام حداقل 65 درصد برای بنگاه‌های کوچک و متوسط و مابقی برای بنگاه‌های بزرگ، حذف شد.