آیا بیت کوین بی فایده است؟

بیت‌کوین چیست و چه کسانی در ایران در حال استخراج آن هستند؟

بحث بیت‌کوین در ایران داغ است. محاسن و معایب بیت‌کوین چیست؟ آیا می‌توان بیت‌کوین را از یک "تهدید" به یک "فرصت" بدل کرد؟ یک کارشناس معتقد است که ایران قابلیت جذب سرمایه‌گذار در این حوزه را دارد.

تا چند سال پیش هرگاه صحبت از "جوینده"، "استخراج" و "معدن" به میان می‌آمد، ذهن به سمت طلا می‌پرید و جویندگان این فلز باارزش.

این روزها اما برای استخراج طلا نباید حتما راه دور و درازی پشت سر گذاشت؛ برای استخراج "طلای دیجیتال" می‌توان هر جایی بود، در مسجد، مدرسه، در سوله‌های بزرگ حومه شهر یا در گاوداری و واحدهای صنعتی تعطیل‌. موضوع داغ این روزها در روزنامه‌ها و سایت‌های خبری ایران هم تلاش برای استخراج طلای دیجیتال یا "بیت‌کوین" یا همان ارز دیجیتال است.

بیت کوین چیست؟

احسان نوروزی، روزنامه‌نگار تکنولوژی و پژوهشگر بلاکچین در برلین، در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «بیت کوین در حقیقت بزرگ‌ترین بانک بی‌دفتر و دستک و غیرمتمرکز جهان است به این معنی که می‌تواند تراکنش‌های مالی را بین دو طرف، در هر جایی از دنیا انجام دهد، بدون اینکه نیازی باشد این دو نفر به هم اعتماد داشته باشند و بدون اینکه نیاز به هیچ واسطه‌ای باشد. برای اولین بار است که تراکنش‌های مالی بدون نیاز به هیچ نهاد سوم یا نهاد واسطه‌ای انجام می‌شوند. بیت کوین می‌تواند به صورت بسیار موثر و بدون اختلال در شبکه این کار را تا زمانی که ماینرها تراکنش‌ها را تأیید بکنند، انجام دهد.» نوروزی می‌افزاید: «آنهایی که بیت کوین‌ها را استخراج می‌کنند [ماینرها]، خون در رگ های شبکه می‌دمند، یعنی هر چه ماینرها بیشتر باشند، شبکه امن‌تر و باثبات‌تر است و با اطمینان بیشتری کار می‌کند.»

بیت‌کوین را چگونه استخراج می‌کنند؟ به گفته این کارشناس، بیت کوین در حقیقت الگوریتمی است که اساسش رمز نگاری است. احسان نوروزی ادامه می‌دهد: «الگوریتم بیت کوین به ماینرها در برابر حل یک سری مسائل ریاضی جایزه می‌دهد. هر چه شمار بیت کوین‌های منتشرشده بیشتر شود، این مسائل ریاضی سخت تر می‌شوند؛ با توجه به اینکه رقابت بین ماینرها هم بالاتر می رود و تعداد بیشتری به عنوان استخراج کننده به شبکه می‌پیوندند، الان به توان فنی خیلی بیشتری نیاز است تا برای استخراج بیت کوین در اختیار شبکه بلاکچین قرار داد. اما در سال ۲۰۰۹ این‌طور نبود؛ شاید اگر با کامپیوتر شخصی کار می‌کردید، یک فول‌نوید بیت کوین را در پس‌زمینه اجرا می‌کردید، می‌توانستید در مدت کوتاهی، بیت‌کوین ماین کنید. اما الان بیشتر طول می‌کشد، توان فنی و آیا بیت کوین بی فایده است؟ طبعا سرمایه گذاری بیشتری می‌خواهد.»

استخراج بیت‌کوین با برق ارزان یا مجانی

استخراج ارز دیجیتال این روزها در ایران به منبع درآمدزایی تبدیل شده که ظاهرا بخش خصوصی، دولتی و شبه‌دولتی را هم درگیر کرده است. روزنامه ایران در گزارشی در این باره (۱۳ تیر) می‌نویسد: «در حال حاضر قیمت هر بیت کوین حدود ۱۱ هزار دلار است. در ایران روزانه ۱۶ میلیون دلار بیت کوین توسط کاربران ایرانی خرید و فروش می‌شود و از این نظر ایران در رتبه ۲۹ جهانی قرار دارد.»

آنچه در روزهای گذشته اما سر و صدای زیادی در باره‌ موضوع ارز دیجیتال بر پا کرده است، رشد استخراج ارز دیجیتال با بهره‌گیری از انرژی برق ارزان در ایران است که صدای مسئولان به ویژه مسئولان وزارت نیرو را درآورده است.

آنها می‌گویند تولید هر کوین معادل مصرف متعارف سالیانه ۲۴ واحد مسکونی متصل به شبکه در تهران است. به گفته برخی از مسئولان در ایران، بسیاری از استخراج‌کنندگان ارز دیجیتال، به صورت غیرمجاز با استفاده از تعرفه‌های برق کشاورزی، صنعتی یا خدماتی به صورت غیر مجاز در حال استخراج ارز دیجیتال هستند. در گزارشی که در سایت‌های داخلی منتشر شده، شیراز و زنجان در صدر جدول استفاده‌کنندگان غیرمجاز برق برای استخراج بیت کوین قرارگرفته‌اند.

مساجد، مدارس، سوله‌های بزرگ حومه شهر یا گاوداری‌ها و واحدهای صنعتی تعطیل‌؛ استخراج‌کنندگان بیت کوین در ایران با برق ارزان مشغول کارند!عکس: Fars

اخبار زیادی در مورد جمع‌آوری ماینرها (دستگاه تولید ارز دیجیتال) و قطع برق اماکنی که در آنها بیت‌کوین استخراج شده، منتشر شده است. سایت‌های درون ایران می‌نویسند که برق این واحدها قطع شده و برای آنها پرونده قضایی تشکیل شده است: دو واحد در یزد و ۳۰۰ تا ۵۰۰ واحد صنعتی و خصوصی در استان البرز. رئیس مجلس می‌گوید استخراج بیت کوین با استفاده از برق صنعتی خلاف قانون است.

قوانین ایران در مورد بیت‌کوین چه می‌گویند؟

اما آیا ستخراج ارز دیجیتال در ایران قانونی است یا غیرقانونی؟ وضعیت قانونی این ارزها در ایران کاملاً روشن نیست. سال گذشته بانک مرکزی اعلام کرد به‌کارگیری بیت‌کوین و سایر ارزهای مجازی در تمام مراکز پولی و مالی کشور ممنوع است. پیش از آن اما وزارت ارتباطات از پیاده‌سازی آزمایشی نخستین ارز دیجیتالی کشور توسط پست‌بانک و عرضه به نظام بانکی برای تأیید خبر داده و وزارت صنعت از استخراج ارز مجازی به عنوان یک صنعت نام برده بود. انفعال در زمینه‌ قانون‌گذاری حوزه ارز دیجیتال و مشخص نبودن ممنوعیت یا قانونی بودن این فعالیت در ایران، موجب شده کسانی که قصد فعالیت در این حوزه را دارند، به نوعی با سردرگمی روبه‌رو شوند.

نسترن محسنی، معاون بررسی‌های فنی و صدور پروانه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در ایران، در اکانت اینستاگرام خود نوشته است: « در حالی‌که استخراج ارز دیجیتال از سوی برخی بزرگان، یک صنعت شناسایی می‌شود، از سوی برخی نهادها ممنوع اعلام شده و همچنان متقاضیان ورود به این حوزه در بلاتکلیفی هستند. ظاهرا هر زمان که به مباحثی که نیازمند رگولاتوری مشارکتی است می‌رسیم، بر تاخیرها افزوده می‌شود.»

سیدابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی هم در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید مرکز ملی فضای مجازی در حال بررسی این موضوع و برگزاری جلسات مشترک با بانک مرکزی است. فیروزآبادی همزمان با تأکید بر اینکه "ورود به عرصه ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین هنوز توسط مسئولان بانکی تأیید نشده‌" به مردم "توصیه" کرده است: «به‌هیچ وجه فعلاً وارد این فضا نشوند تا سیاست و مقررات خود را در این حوزه اعلام کنیم.»

بانک مرکزی هنوز موضع رسمی خود را در قبال نحوه برخورد با ارزهای دیجیتالی مشخص نکرده و گفته می‌شود پست‌بانک وظیفه‌ راه‌اندازی این ارزهای بومی را برعهده گرفته و قرار است ضوابط استفاده از آنها تا پایان شهریورماه مشخص شود.

ارزش بیت کوین کم می‌شود؟

برخی کارشناسان با توجه به افزایش تنش‌های سیاسی و اقتصادی و ضررهای ناشی از کاهش ارزش دلار، سرمایه‌گذاری روی ارزهای دیجیتال را یکی از نخستین راهکارهای سرمایه گذاران درمواجهه با این تنش‌ها می‌دانند.

احسان نوروزی معتقد است: «به عنوان یک امکان سرمایه‌گذاری جدید، بیت کوین شاید یکی از بهترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری در قرن ۲۱ام بوده که ارزشش آیا بیت کوین بی فایده است؟ از چند سنت در سال ۲۰۰۹ شروع شد و در اوج خود در اوایل ۲۰۱۸ به نزدیک ۲۰ هزار دلار رسید.»

او از این اتفاق به عنوان "اتفاقی عجیب و غریب در تاریخ" یاد می‌کند و می‌گوید: «جالب بودن بیت کوین همین است که حباب است اما مثل هیچ حباب دیگری در تاریخ نیست. حباب‌ها معمولا سیکلی دارند که می‌آیند، محبوب می‌شوند و در اوجی می‌ترکند و برای همیشه پایین می‌آیند. اما بیت کوین این سیکل را در سال‌های گذشته چندین بار تکرار کرده که ریزش می‌کند، کم‌کم ریکاور می‌کند، رویش می‌کند، دوباره به اوجی می رسد و این سیکل دوباره ادامه پیدا می‌کند.»

او در ادامه توضیحاتش و پیش‌بینی دوام موفقیت بیت‌کوین می‌گوید: « از سال ۲۰۰۹ که کار این شبکه شروع شده، هر ۱۰ دقیقه یکبار، تمام تراکنشی که در شبکه انجام می‌شود، در واحدهایی به نام بلاک ذخیره می‌شود و مجموعه این بلاک‌ها که پیشینه بلاک‌های پیشین در آن ذخیره شده را، بلاکچین می‌نامند. از سال ۲۰۰۹ در هر ۱۰ دقیقه، الگوریتم بیت کوین به کسانی که در روند تعیین این تراکنش‌ها مشارکت می‌کردند یا کمک می‌کردند که این بانک غیرمتمرکز در جهان ساخته شوند، ۵۰ بیت کوین جایزه می‌داده و فرایندی هم داریم به نام نیمه‌سازی که هر ۴ سال، تعداد بیت کوین‌هایی که به عنوان پاداش به ماینرها داده می‌شود را نصف می‌کند. الان این رقم به ۵ /۱۲ رسیده و چون این تعداد همواره کم می‌شود، پیش‌بینی می‌شود که در درازمدت، قیمت بیت‌کوین رو به افزایش باشد.»

آیا ایران می‌تواند از این "فرصت" استفاده کند؟

با بالاگرفتن تب استخراج ارز دیجیتال در کشور، کم نیستند مسئولانی در این کشور که معتقدند باید بیت کوین را قانونی و فعالیت در این عرصه را از یک "تهدید به فرصت" تبدیل کرد.

اسدالله قره خانی، عضو کمیسیون انرژی مجلس در مصاحبه با ایسنا می‌گوید بانک مرکزی باید به این سمت برود که به افرادی که قصد تولید این ارز مجازی را دارند، مجوز بدهد تا آنها تحت نظارت سازمان‌های رسمی فعالیت خود را آغاز کنند. به گفته او، با این روش و با اختصاص تعرفه ویژه برای برق مصرفی این حوزه، می‌توان از این راه برای کشور درآمدزایی کرد و "بیت کوین را با اتخاذ ساز و کار خاص، می‌تواند به یک فرصت تبدیل کرد." کارشناسانی هم هستند که می‌گویند ایران با توجه به اقلیم و فضاهای "مناسبی که برای ماینینگ" دارد، باید به سمت حتی جذب سرمایه‌گذاری خارجی برود.

از احسان نوروزی می‌پرسیم که آیا ایران می‌تواند این "تهدید" را به "فرصت" بدل کند؟ این کارشناس می‌گوید: «اگر این‌قدر اوضاع را به بازار سیاه نمی‌کشاندند و فضا واقعا رقابتی بود، زمینه برای سرمایه‌گذاری خارجی فراهم می‌شد. اگر ایران هوشمندانه‌تر در این زمینه برخورد می‌کرد، به این معنی که نیروگاه‌های خورشیدی و دیگر انرژی‌های تجدیدپذیر راه می‌انداخت، می‌توانست به کشوری مهم در این عرصه تبدیل شود.»

با انفعال در زمینه قانونگذاری و ناروشن بودن تکلیف کسانی که خواهان فعالیت در این حوزه‌اند، حالا مراجع تقلید نظر داده‌اند که "ورود در معامله پول‌های مجازی اشکال شرعی دارد"، یا "خرید و فروش آن باطل است".عکس: Reuters/D. Ruvic

به نظر او، مسئله فقط استخراج بیت‌کوین نیست، این کارشناس معتقد است: «عرصه بلاکچین و تکنولوژی‌های مرتبط با آن، عرصه نوپایی است و اتفاقات زیادی در سال‌های آینده در این حوزه خواهد افتاد. به همین خاطر تربیت متخصصان و فراهم کردن امکان تعامل متخصصان با کسانی که در خارج از مرزهای ایران مشغول فعالیتند و فراهم کردن امکان ظهور و بروز یک اکوسیستم سالم اقتصادی پیرامون این ماجرا می‌تواند فرصت بزرگی برای ایران باشد همان طور که گسترش فضای استارت‌آپ‌ها می‌توانست فرصت بسیار بزرگی برای ایران باشد، ولی ما از این فرصت خیلی استفاده نکردیم. ما ایران را در منطقه داریم، با این همه منابع و استعداد در زمینه‌های مختلف اما کشور پیشرو در منطقه خاورمیانه در زمینه استارت‌آپ‌ها و همین طور امنیت دیجیتال، اسراییل است نه ایران.»

چه کسی تجهیزات و سخت‌افزارهای مورد نیاز را وارد می‌کند؟

سایت "آناج" در ایران از ضبط ۱۰۰ دستگاه ماینر در مجموعه "بنیان دیزل" تبریز خبر داده و نوشته در تصاویر منتشر شده از کارتن‌های ماینر یک نام جلب توجه می‌کند: پوریا زنوزی مطلق، فرزند یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران ایران و سهامدار چنیدن شرکت خدماتی و تولیدی و بانکی. یک مقام آگاه به این وب سایت گفته که دستگاه‌های تولید ارز دیجیتال برای فرزند زنوزی ارسال شده است.

واردات دستگاه استخراج بیت کوین و تجهیزات لازم دیگر از جمله خنک‌کننده‌ها برای این منظور، در ایران ممنوع است و گفته می‌شود تمام ماینرهای موجود در بازار قاچاق هستند. با توجه به این مسئله این پرسش پیش می‌آید که فعالیت در این حوزه با توجه به ناروشنی‌های قانونی، در دست چه کسانی یا سازمان‌هایی است؟

احسان نوروزی می‌گوید: «ایران ورود تجهیزات ماینینگ برای آدم‌های عادی را ممنوع کرده. برای همین تقریبا تمام دستگاه‌های ماینینگ به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند . نکته مهم دیگر این است که نهادهایی که دسترسی به برق مجانی یا ارزان صنعتی دارند، از جمله سپاه و شرکت‌های وابسته به آنها یا بسیاری نهادهای سودجوی دیگر، انحصار این حوزه را به دست گرفته و آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد مصمم هستند این انحصار را حفظ کنند. برای همین بیشتر این دستگاه‌ها از مجاری غیررسمی و اسکله‌های غیررسمی وارد می‌شود که به آنها برادران قاچاقچی می‌گویند.»

بیت کوین با محیط زیست چه می‌کند؟

برای استخراج بیت کوین نه تنها به مصرف بالای انرژی نیاز است که به خنک‌کننده‌های عظیم یا فعالیت در محیطی با دمای پایین نیاز است چرا که در پروسه استخراج بیت کوین گرمای زیادی تولید می‌شود. ایسنا می‌نویسد استخراج ارز دیجیتال ۵۰۰ مگاوات در ساعت برق مصرف می‌کند که به اندازه یک نیروگاه برق است. با توجه به مصرف عظیم انرژی برای تولید بیت‌کوین این پرسش مطرح می‌شود که خروجی مصرف این انرژی در کنار بیت کوین برای محیط زیست چیست؟ آیا انرژی تولید شده‌ مهارنشده و دستگاه‌هایی که از رده خارج می‌شوند و پیوسته آپدیت شده و دستگاه‌های تازه‌ای جای آنها را می‌گیرند، خطر بزرگی برای محیط زیست به شمار نمی‌روند؟

ایسنا می‌نویسد استخراج ارز دیجیتال ۵۰۰ مگاوات در ساعت برق مصرف می‌کند که به اندازه یک نیروگاه برق استعکس: imago/Westend61

احسان نوروزی معتقد است: « در بحثی که پیرامون اثرات استخراج بیت کوین و مصرف برق بالا و پیامد آن برای محیط زیست هست باید گفت کسانی که طراحان این شبکه بودند یا از مبلغان بلاک چین هستند، به هر حال با ایده بسیار انقلابی برای حذف واسطه آمده‌اند و معتقدند هر جا واسطه هست، می‌شود آن را برداشت و مسئولیت آن واسطه را به کد واگذار کرد. به همین خاطر خیلی از این کارشناسان معتقدند، هزینه‌ای که برای استخراج بیت کوین می‌شود، هزینه‌ای است که دنیا دارد برای یک انقلاب بزرگ تکنولوژیک می‌دهد و در مقایسه، مصرف برق بیت کوین با تمام بانک‌هایی که در سراسر جهان این همه دفتر و تشکیلات دارند و برای بقای آنها این همه هزینه می‌شود، ناچیز است. در واقع بانک‌ها نهادهای واسطه‌ای هستند که فقط مثلا ارتباطات مالی من و شما را که انجام می‌شود، تضمین می‌کنند و سود می‌برند یعنی ما به آنها اعتماد می‌کنیم و بخشی از دارایی‌های زندگی‌مان را در اختیار آنها قرار می‌دهیم و آنها همه نوع کار اقتصادی با پول به سختی درآمده ما می‌کنند و هیچ سودی به ما نمی‌رسانند. بلاک چین آمده بگوید، این عصر به سر آمده و شما می‌توانید این کار را خیلی راحت بدون واسطه انجام دهید و اگر واسطه قرار است سودی ببرد، تمامی اعضای شبکه هم باید در آن سهیم باشند. در واقع آمده که با انحصار مالی در سراسر جهان مقابله کند و تازه در ابتدای راه است، مثل اینترنت در دهه ۹۰ است و کسی نمی‌داند که چه وقت "ایر بی ان بی"ها و فیس بوک‌ها و اوبرها ظهور خواهند کرد. این مسئله را باید در باره تحولات در حوزه بلاک چین در نظر داشت.»

کوچ ماینرها به ایران، اگر.

این روزنامه‌نگار تکنولوژی و پژوهشگر بلاکچین در برلین با تمامی بحث‌هایی که درباره تهدیدهای بیت کوین در جریان است، معتقد است که ایران نباید این فرصت را از دست دهد و با سازوکارهای درست می‌تواند سود عظیمی از این راه نصیب کشور کند. احسان نوروزی ادامه می‌دهد:« با تعرفه برق رسمی در ایران حتی اگر برق معمول را استفاده کنید و پول آن را بدهید، هزینه تولید هر بیت کوین در ایران ۵۵ برابر کمتر از آلمان است و این یعنی اختلاف خیلی بزرگ. یعنی اگر کسی سرمایه‌گذار آلمانی باشد و بخواهد سرمایه‌گذاری کند و تجهیزاتش را به ایران ببرد، ۵۵ برابر بیشتر بازگشت سرمایه خواهد داشت. این می‌تواند زمینه خیلی مناسبی برای کوچ بخش بزرگی از ماینرهای جهان از چین، سوییس یا دیگر کشورها به ایران باشد. این یعنی فرصت عظیم برای سرمایه‌گذاری و ارزآوری برای کشور. اما اینکه آیا اراده انجام چنین کاری وجود دارد یا نه، احتمالا نه. چون نهادهایی که از همه چیزهای دیگر سود می‌برند، طبعا می‌خواهند از این عرصه هم فقط خودشان سود ببرند.»

آپگرید Taproot بیتکوین چیست؟ آیا روی قیمت آن تاثیر گذار است؟

Taproot احتمالاً مورد انتظارترین ارتقا برای شبکه بیت کوین از زمان SegWit است. در ژانویه 2018 یکی از توسعه دهندگان بیتکوین بنام Gregory Maxwell از پروژه ای رونمایی کرد که برای افزایش حفظ حریم خصوصی در بیتکوین طراحی شده بود. این پروژه با استفاده از ابزارهای رمزنگاری امکان حفظ حریم خصوصی را برای کاربران بیتکوین به شدت افزایش می دهد. در لینک زیر می توانید متن کامل طرح ارائه شده توسط ایشان را مطالعه نمایید:

دو سال بعد Pieter Wuille یکی دیگر از توسعه دهندگان Bitcoin Core درخواستی را بصورت pull request مطرح کرد که تپروت به هسته بیتکوین اضافه شود و این درخواست در اکتبر 2020 به بیتکوین کور پیوست شد.

با اینکه تپروت به عنوان یک بروزرسانی مطرح شده اما در واقع شامل بروز رسانی روی سه BIP می شود. یعنی برای دستیابی به هدفی که ماکسول رونمایی کرده بود نیاز به آپگرید همزمان BIP 340 و BIP 341 و BIP 342 می باشد که به ترتیب Schnorr signatures و Taprootو Tapscript نام دارند که در مجموع بنام BIP Taproot شناخته می شوند. این بروزرسانی بصورت یک soft fork و با حمایت ماینر ها بایستی اعمال شود.

BIP 340 پیشنهاد Schnorr signatures را در بلاکچین بیتکوین مطرح می کند و به کمک آن امضاهای دیجیتال کوتاهتر و کارآمد با امنیت بسیار بالا ایجاد خواهد شد بطوری که می تواند جلوی تمامی حمله های double-spend را بگیرد. همچین به کاهش مقدار دیتای بلاکچین نسبت به امضاهای فعلی که ECDSA-based می باشند کمک می کند. در این مدل جدید می توان یک امضا که از ادغام امضاهای چند کلید خصوصی در تراکنش های چند امضایی حاصل می شود داشت و تراکنش را با همان یک امضا در بلاکچین منتشر و ثبت کرد.

BIP 341 که همان Taproot نام دارد این نگرانی را رفع می کند که چگونه bip 340 به شبکه بیتکوین بپیوندد که با استفاده از Merkelized Alternative Script Trees (MAST) انجام می شود. BIP341 همچنین امکان استفاده از نوع جدید از پرداخت بنام Pay-to-Taproot (P2TR) را فراهم می کند.

بروزرسانی BIP 342 یا Tapscript هم نگرانی ها در مورد اضافه کردن کدهای عملیاتی را رفع می کند که می تواند تراکنش های تپروت و امضاهای اشنور را بررسی و تایید کند.

درحالیکه کامیونیتی بیتکوین به شکل فراگیر از بروزرسانی Taproot حمایت کرده اند جنجالهایی بر سر ویژگی lockinontimeout که داخل این پروژه گنجانده شده وجود داشت. LOT بر این مبنا طراحی شده که اگر ماینر ها سیگنال موافقت با تپروت هم ندهند این بروزرسانی به عنوان یک user-activated soft fork (UASF) به اجرا گذاشته شود. البته در نهایت بصورت آزمایش قرار شد که موافقت Node های ماینرها بررسی شود و سیگنال دهی آنها بصورت جداگانه آمار گیری شود که نتیجه آن نشان دهنده موافقت اکثریت مطلق ماینرها بود.

بروزرسانی Taproot مزایای بسیاری برای کاربران و استفاده کنندگان بیتکوین به همراه خواهد داشت:

افزایش امنیت: از نظر ریاضی امضاهای Schnorr امنیت بسیار بیشتری نسبت به امضاهای ECDSA که در حال حاضر استفاده می شوند دارند. همچنین امضاهای اشنور بطور کلی جلوی تراکنش های double-spend را خواهند گرفت.

کاهش سایز بلاکچین: خروجی های P2TR سایز کوچکتری نسبت به خروجی های معمول در حال حاضر دارند. البته ممکن است نسبت به خروجی های SegWit کمی بزرگتر باشند اما در بلند مدت و مخصوصا بر روی کاهش سایز تراکنش های چند امضایی تاثیر خود را نشان خواهند داد. با کاهش سایز تراکنش ها و جا گرفتن تعداد بیشتر تراکنش در هر بلوک استخراج شده، میانگین سرعت انجام تراکنش ها نیز افزایش خواهد یافت.

کارمزد کمتر در تراکنش های پیچیده: همانطور که گفته شد تپروت موجب کاهش سایز تراکنش ها می شود مخصوصا برای تراکنش های چند امضایی ( به عنوان مثال تراکنش های مربوط به کانال های لایتنینگ ) یا تراکنش هایی که از کیف پول های time-lock ارسال شده اند. سایز کوچتر تراکنش تاثیر مستقیم بر روی مقدار Fee تراکنش دارد. ( آشنایی کارمزد انتقال بیت کوین )

تقویت حفاظت از حریم خصوصی: با تپروت کلیه Output هم شبیه هم خواهند بود. اگر یک تراکنش ساده باشد و یا پیچیده و چند امضایی و . خروجی مشابهی در Taproot خواهیم داشت و تراکنش های لایتنینگ، چندامضایی، تایم لاک و ساده و. از هم قابل تمیز دادن نمی باشند و همگی شبیه یک تراکنش ساده خواهد بود. مسلماً این ویژگی مهم‌ترین و پیش‌بینی‌ شده‌ترین بخش این ارتقا است، زیرا اکثر ابزارها و اشکال تجزیه و تحلیل بلاک چین را بی‌فایده می‌کند.

قابلیت اسکریپت نویسی پیچیده تر: با تپروت توسعه دهندگان کیف پول ها و. می توانند کارهای بیشتری انجام دهند. مثلا ایجاد time-lock همراه با چندامضایی! در حال حاضر اگر امضاهای لازم برای یک کیف پول در دسترس نباشد دیگر نمی توان آن را خرج کرد اما با تپروت می تواند شرط گذاشت که مثلا بعد از 2 سال به همه امضاها نیازی نباشد! فکر کنید بخواهید بیتکوین خود را به ارث بگذارید! راهش همین است که کیف پول شما چند امضایی باشد اما مثلا یک lock ده ساله برای آن تعریف کرده باشید و فقط یک امضا را به ورثه خود بدهید که بتوانند بعد از فوت شما از آن بیتکوین استفاده کنند اما در زمان حضور شما کاری نمی توانند بکنند.

حفظ حریم خصوصی مدت هاست که برای بیتکوین یک چالش بوده است، زیرا تهدیدی برای مقاومت در برابر سانسور ایجاد می کند، که مسلماً قوی ترین ویژگی بیتکوین است. با توجه به قابلیت هایی که Taproot در این زمینه ایجاد می کند قیمت بیتکوین می تواند پس از اجرای ارتقاء تاثیر مثبت بگیرد. ارزش این ارز دیجیتال می تواند در درازمدت به شدت افزایش یابد زیرا توسعه دهندگان بیتکوین راه حل های حفظ حریم خصوصی بسیار مورد نیاز را برای شبکه اجرا می کنند تا اطمینان حاصل کنند که مقاومت بیت کوین در برابر سانسور غالب و پیروز است.

تفاوت بیت کوین و دوج کوین | مقایسه BTC و DOGE

مقایسه بیت کوین و دوج کوین

ساتوشی ناکاموتو با معرفی وایت پیپر بیت کوین (BTC) در سال 2009، دنیای مالی را زیر و رو کرد. در این وایت پیپر، بیت کوین به عنوان یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز توضیح داده شد که طرفداران زیادی پیدا کرد و بسیاری امیدوار بودند که بیت کوین جایگزین سیستم‌های مالی فعلی جهان شود. بیت کوین یک معامله بزرگ در امور مالی بود و هنوز هم هست به طوری که قانونگذاران جهان در تلاش برای تنظیم بیت کوین هستند. علیرغم تغییرات مالی بیت کوین، برخی فناوری بیت کوین و بلاک چین آن را دیدند و به دلایلی کمتر جذب آن شدند و نخواستند از آن استفاده کنند.
جکسون پالمر و بیلی مارکوس، دو مهندس نرم افزار، با الهام از سادگی بیت کوین، یک ارز رمزنگاری شده به نام دوج کوین (DOGE) در سال 2013 ایجاد کردند. این مقاله به تفصیل تفاوت بیت کوین و دوج کوین را توضیح می‌دهد.

1 تاریخچه مختصری از بیت کوین و دوج کوین
2 شباهت‌های بیت کوین و دوج کوین
3 تفاوت بیت کوین و دوج کوین
4 مقایسه تفاوت دوج کوین و بیت کوین از نظر ارزش عرضه
5 مقایسه تفاوت بیت کوین و دوج کوین: نکات مثبت بیت کوین
6 بیت کوین یا دوج کوین ؟ کدام یک برای شما مناسب است؟

تاریخچه مختصری از بیت کوین و دوج کوین

دوج کوین پالمر بر اساس میم محبوب «Doge Shiba Inu» است که آن را با یک ارز دیجیتال ترکیب می‌کند. سپس پالمر در مورد ایده خود تا حدودی به عنوان یک شوخی یاد کرد و آن را در توییتر به اشتراک گذاشت، اما مارکوس این توییت را دید و دست به کار شد تا دوج کوین را بسازد.

حتی قبل از اینکه پالمر پاسخ دهد، مارکوس Dogecoin را در سه ساعت با فورک کردن Lucky Coin ساخت که در نوع خود یک فورک بیت کوین است. اساساً، مارکوس Dogecoin را با کپی کردن بخش‌های اصلی بیت‌کوین، لایت‌کوین و کد منبع لاکی کوین و کمی تغییر آن، قبل از راه‌اندازی پروژه ایجاد کرد.

در زمان راه اندازی دوج کوین، پالمر و مارکوس انتظار داشتند که پروژه میم آنها پس از مدت کوتاهی از بین برود. در عوض، DOGE به لطف پلتفرم رسانه اجتماعی Reddit، جامعه دوج کوین را کاملاً رشد داد. سپس شامل طرفدارانی شد که DOGE را به این سو و آن سو ارسال می‌کردند، اطلاعات DOGE را به اشتراک می‌گذاشتند و دیگران را به جامعه DOGE دعوت می‌کردند.

سرانجام، ایلان ماسک، بنیانگذار تسلا، درگیر این ارز شد. ماسک در اوایل سال 2021 مکرراً در مورد DOGE توییت کرد و مدعی شد که این دارایی را به ماه خواهد فرستاد. توییت ماسک باعث شد که قیمت DOGE سر به فلک بکشد زیرا سرمایه‌گذاران هجوم آوردند. همچنین انبوهی از الگوهای رفتاری پیرامون DOGE ایجاد کرد که توجه بیشتری را به این دارایی جلب کرد.

با این حال، در کریسمس سال 2013، شبکه Dogecoin دچار هک شد. یک هکر به DogeWallet، یک پلتفرم شخص ثالث Dogecoin نفوذ کرد و 11 میلیون DOGE را سرقت کرد. تنها دو روز بعد، جامعه Dogecoin 15 میلیون DOGE را به عنوان یک عمل سخاوتمندانه به DogeWallet اهدا کرد.

در مقایسه با بیت کوین، DOGE هنوز هم توسط بسیاری در جامعه کریپتو بیشتر به عنوان یک میم کوین شناخته می‌شود. صرافی‌های محبوبی مانند Coinbase و Robinhood از این دارایی پشتیبانی می‌کنند و میتوانید اقدام به خرید دوج نمایید. شایان به ذکر است که در بین صرافی‌های معتبر ایرانی، صرافی اریترون نیز از این دارایی پشتیبانی کرده و دوج کوین در لیست خرید و فروش قرار دارد.

افزایش دسترسی به این معنی است که سرمایه‌گذاران سنتی ممکن است احتمال بیشتری برای سرمایه‌گذاری در DOGE داشته باشند. افزایش محبوبیت DOGE باعث شده است که توسعه‌دهندگان روی مقیاس‌پذیری و به روز رسانی امنیتی کار کنند که قرار است تا اوایل سال 2022 منتشر شود.

شباهت‌های بیت کوین و دوج کوین

با توجه به اینکه DOGE در ابتدا یک کپی شوخی از بیت کوین بود و از مقدار مناسبی از کد منبع بیت کوین استفاده می‌کرد، این دو ارز دیجیتال شباهت‌های زیادی با هم دارند. به طوری که مقایسه BTC و DOGE غیرقابل درک نیست.

هم بیت کوین و هم دوج کوین یک روش اجماع اثبات کار (PoW) شامل استخراج‌کنندگان دارند. در یک بلاک چین اثبات کار، تراکنش‌ها در بلوک‌ها ذخیره می‌شوند. هنگامی که یک بلوک پر شد، گروهی از کاربران اختصاصی به نام ماینرها شروع به تأیید اعتبار آن بلوک کردند.

اعتبارسنجی بلاک شامل استخراج‌کنندگانی می‌شود که سخت‌افزار قدرتمندی را برای یافتن یک کد هگزادسیمال منحصر به فرد و ۶۴ رقمی برای هر بلوک اختصاص می‌دهند. هنگامی که کد هگزا دسیمال پیدا شد، تراکنش‌های درون آن بلوک معتبر تلقی می‌شوند و بلاک به بلاک چین متعهد می‌شود. ماینرها به خاطر تلاش‌هایشان به ارز دیجیتال شبکه پاداش داده می‌شوند، که همچنین دارایی بیشتری را در گردش آزاد می‌کند. در هر دو شبکه بیت کوین و دوج کوین، ماینرها می‌توانند کار خود را به تنهایی یا با پیوستن به یکدیگر از طریق یک استخر استخراج انجام دهند.

در غیر این صورت، بیت کوین و دوج کوین می‌توانند برای ذخیره و تراکنش ارزش استفاده شوند. کسب‌وکارها و شرکت‌ها در سرتاسر جهان ممکن است یک یا حتی هر دو دارایی را به عنوان نوعی پرداخت برای کالاها و خدمات بپذیرند. اما شباهت‌های بین دوج کوین و بیت کوین به همین جا ختم می‌شود. اگرچه Dogecoin به عنوان یک الگوی رفتاری ایجاد شد، مارکوس و پالمر تغییرات مختلفی را اعمال کردند که دوج کوین و بیت‌کوین را بیش از آنچه در ابتدا به نظر می‌رسید متمایز می‌کرد.

بیت کوین و دوج کوین

تفاوت بیت کوین و دوج کوین

در حالی که بیت کوین و دوج کوین بر اساس یک پایه مشابه ساخته شده‌اند، این دو ارز دیجیتال نباید یکسان در نظر گرفته شوند. در واقع، تفاوت‌های زیادی بین بیت کوین و دوج کوین وجود دارد.

به عنوان مثال، روش اجماع اثبات کار بیت کوین بر اساس استاندارد هش SHA-256 ساخته شده است. استاندارد SHA-256 توسط آژانس امنیت ملی ایالات متحده (NSA) در سال 2001 ایجاد شد و معمولاً به عنوان یک روش رمزگذاری پیشرفته در نظر گرفته می‌شود.

از سوی دیگر، Dogecoin از استاندارد هش Scrypt که توسط لایت کوین (Litecoin) رایج شده است، استفاده می‌کند. Scrypt تضمین می‌کند که استخراج یک ارز دیجیتال در دسترس‌تر از شبکه SHA-256 است. در شبکه بلاک چین اثبات کار، تنها اولین ماینری که هش بلاک را پیدا کند، پاداش دریافت می‌کند.

از آنجایی که تنها یک ماینر می‌تواند این پاداش را کسب کند، کاربرانی که سخت‌افزار قدرتمندتری دارند، بسیار کمتر از شرکت‌ها و افراد با هزاران دلار سخت‌افزار درآمد دارند. حتی پس از آن، کارت‌های گرافیکی خاصی برای استخراج PoW ساخته شده‌اند که Application-Specific Integrated Circuit (ASIC) نامیده می‌شوند. ماینرهای دارای ASIC بیشتر از ماینرهای سنتی پاداش دریافت می‌کنند و حتی بیشتر از ماینرهای جدیدتر محافظت می‌کنند.

اما استاندارد Scrypt در برابر ASIC مقاوم است. شبکه‌های بلاک چین با Scrypt پیاده‌سازی شدند تا اطمینان حاصل شود که سخت‌افزار استخراج سنتی به خوبی کار می‌کند و به دلیل عدم پشتیبانی ASIC، فرآیند ماینینگ در دسترس‌تر است. همچنین، ماینرهای شبکه Dogecoin را به شوخی «حفار» می نامند.

مقایسه تفاوت دوج کوین و بیت کوین از نظر ارزش عرضه

در حالی که Dogecoin در ابتدا با سرمایه عرضه 100 میلیاردی طراحی شده بود، مارکوس و پالمر در نهایت ارزش عرضه هارد را حذف کردند تا از احتکار دوج کوین و در نظر گرفتن آن به عنوان یک سرمایه‌گذاری توسط کاربران جلوگیری کنند. از آنجایی که حذف ارزش عرضه دوج آن را به یک دارایی نامحدود تبدیل می‌کند، کمبودی وجود دارد که باید منجر به کمبود ارزش شود.

به دلیل ارزش عرضه نامحدود دوج کوین، سرمایه گذاران متوجه می‌شوند که Dogecoin به معنای ذخیره ارزش نیست. برعکس، بیت کوین دارای ارزش عرضه 21 میلیون بیت کوین است که بسیاری معتقدند به دلیل کمیاب بودن آن، به ارزش دارایی منجر می‌شود.

اگر بیت کوین در طول زمان کمیاب‌تر شود؛ به طور فرضی باید ارزش آن افزایش یابد زیرا در دسترس کمتر می‌شود. فقدان ارزش عرضه دوج کوین در کنار انتشار 5 میلیارد دلاری آن در سال، تضمین می‌کند که دارایی هرگز بیش از حد ارزشمند نخواهد شد، این دقیقاً همان چیزی است که پالمر و مارکوس در زمان ایجاد Dogecoin می‌خواستند. جدا از همه این ها، ارز دیجیتال دوج قرار بود یک شوخی باشد.

همه این موارد به این واقعیت اشاره نمی‌کند که رمز ارز دوج کوین در مورد تراکنش در ثانیه (TPS) بسیار سریعتر از بیت کوین است. دوج زمان تایید بلاک یک دقیقه‌ای دارد، در صورتی که در مقایسه با ده دقیقه بیت کوین در هر بلوک خیلی کم است. زمان تایید Dogecoin منجر به پردازش حدود 33 تراکنش در ثانیه می‌شود که بسیار سریعتر از میانگین بیت کوین 7 TPS است.

قیمت دوج کوین نسبتاً کمتر از قیمت بیت کوین است. شناخته شده است که بیت کوین روزانه هزاران دلار ارزش دارد. به طور مشابه، Dogecoin نیز نسبتاً بی ثبات است، قیمت دارایی عمدتاً زیر یک دلار است. ثبات نسبی ارز دیجیتال دوج کوین آن را به گزینه مناسب‌تری برای تراکنش‌های روزانه نسبت به بیت کوین تبدیل می‌کند.

بیت کوین و دوج کوین

مقایسه تفاوت بیت کوین و دوج کوین: نکات مثبت بیت کوین

علیرغم مزایایی که Dogecoin نسبت به بیت کوین دارد، اما این ارز هنوز کامل نیست. از نظر فناوری، بیت کوین هنوز دارای مزایای کلیدی نسبت به دوج است.

برای مثال، ارزش بیت کوین به طور قابل توجهی بالاتر از رمزارز دوج است. بالاترین قیمت بیت کوین بیش از 64000 دلار است. بالاترین قیمتی که Dogecoin تا به حال به دست آورده است حدود 0.70 دلار است. در حالی که تفاوت قیمت بین بیت کوین و دوج کوین به دلایل مختلف می‌تواند خوب و بد در نظر گرفته شود، نمی‌توان انکار کرد که ده‌ها هزار نفر به دلیل قابلیت اطمینان آن به عنوان یک ذخیره بلندمدت ارزش، در بیت کوین سرمایه‌گذاری می‌کنند.

بیت کوین همچنین با ارتقاهای قابل توجهی روبرو است. قابل توجه‌ترین ارتقاهای آینده بیت کوین، شبکه لایتنینگ است که به کاربران امکان می‌دهد با استفاده از تونل‌های خارج از زنجیره، تراکنش‌های کوچکتری مانند خرید یک فنجان قهوه با بیت کوین انجام دهند.

شبکه لایتنینگ بین دو کاربر باز می‌شود که می‌توانند بلافاصله با حداقل هزینه تراکنش کنند. پس از پایان معامله دو طرف، می‌توانند تونل را ببندند و سپس به شبکه اصلی بیت کوین ارسال می‌شود. در حالی که دوج ممکن است سرعت تراکنش‌های بالاتری داشته باشد، در حال حاضر، شبکه لایتنینگ می‌تواند Doge را در دراز مدت تقریباً بی‌فایده کند.

با توجه به پیشینه میم کوین دوج، سرمایه‌گذاران نهادی کمتر احتمال دارد که وجوه قابل توجهی را در این رمز ارز سرمایه‌گذاری کنند. در عوض، سرمایه‌گذاران با ارزش مطمئناً به بیت‌کوین متمایل می‌شوند، یک ارز دیجیتال که از زمان پیدایش آن وجود خود را ثابت کرده است.

هر بار که یک بلاک Doge استخراج می‌شود، ماینر 10000 DOGE دریافت می‌کند. از نظر ریاضی، به این معنی است که در هر دقیقه 10000 ارز دیجیتال دوج کوین در شبکه آزاد می‌شود، که به طور مداوم ارزش دارایی را در طول زمان کاهش می‌دهد. کاهش ارزش مداوم Dogecoin دقیقاً همان چیزی است که مارکوس و پالمر می‌خواستند. دو توسعه‌دهنده کوین دوج مقادیر نامحدودی از این ارز را ایجاد کردند، به این معنی که به دلیل کمبود آن نباید ارزشمند باشد. از سوی دیگر بیت کوین در برابر تورم مقاوم است. سرمایه‌گذاری بیت‌کوین از ۲۱ میلیون توکن همراه با نرخ انتشار رو به کاهش آن باید به معنای افزایش مداوم ارزش بیت‌کوین، مشابه طلا باشد. کمبود و تقاضا منجر به ارزش بلندمدت بالا می‌شود.

علاقه‌مندان در این رابطه بحث می‌کنند که آیا بیت کوین به عنوان یک شکل جایگزین پول نقد یا ذخیره ارزش است. اگر بیت‌کوین به‌عنوان یک ذخیره‌کننده ارزش به پایان برسد، نام پول نقد جایگزین را برای تصاحب یک ارز دیجیتال دیگر باز می‌گذارد. بر اساس محبوبیت، ارز دیجیتالی که پول نقد جایگزین می‌گیرد، لایت کوین یا پروژه دیگری با مشروعیت و اشتراک ذهنی بیشتر از Dogecoin است. همه اینها به این معنی است که حتی اگر بیت کوین به عنوان یک رقیب دوج کوین حذف شود، سایر ارزهای دیجیتال همچنان همان کاری را انجام می‌دهند که دوج بسیار بهتر انجام می دهد.

بیت کوین یا دوج کوین ؟ کدام یک برای شما مناسب است؟

با توجه به اینکه هم بیت کوین و هم دوج کوین مزایا و معایب خود را دارند، هیچ پاسخ قطعی برای اینکه کدام بهترین است وجود ندارد. با این حال، مطمئناً پاسخی وجود دارد که آیا بیت کوین یا دوج کوین برای شما مناسب است یا خیر.

درک این نکته مهم است که علیرغم تفاوت قیمت‌ها، هر دو بیت کوین و دوج کوین در زمان‌های مختلف بازدهی چشمگیری برای سرمایه‌گذاران خود داشته‌اند. تنها در سال 2021، Dogecoin از کمتر از 0.001 دلار تا حدود 0.68 دلار متغیر بود که به سرمایه‌گذاران اولیه سود بسیار خوبی می داد. با این حال، توجه داشته باشید که جهش قیمت Dogecoin به دلیل تبلیغات بسیار ایلان ماسک بود. قیمت دوج به دلیل هیچ پیشرفت تکنولوژیکی که در بلاک چین استاندارد است، جهش نکرد.

البته، شبکه Dogecoin به طور مداوم در حال پامپ ارزهای جدید است که در طول زمان ارزش دارایی را کاهش می‌دهد. برای بسیاری از سرمایه‌گذاران، کاهش ارزش می‌تواند نشانه نزولی بالقوه در آینده Dogecoin باشد. از سوی دیگر، بیت کوین به دلیل کمیاب بودن به گونه‌ای طراحی شده است که ارزش آن در طول زمان افزایش یابد. اینکه آیا ارزش BTC به افزایش خود ادامه می‌دهد یا خیر، بر اساس تقاضا است، اما نمی‌توان منکر پتانسیل این دارایی شد.

پالمر و مارکوس Dogecoin را به عنوان یک میم کوین طراحی کردند. با این حال، علیرغم قصد مارکوس و پالمر، جامعه پروژه Dogecoin را در اختیار گرفته است. با ارتقاء مقیاس‌پذیری و امنیتی در آینده دوج، جامعه می‌تواند وجود DOGE را تأیید کند.

به طور کلی، بر اساس تاریخچه قیمت هر یک از پروژه‌ها، به نظر می‌رسد که Dogecoin برای بسیاری یک سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت است، در حالی که Bitcoin یک سرمایه‌گذاری بلندمدت است. مطمئناً افرادی وجود دارند که بیت کوین را به عنوان یک پول نقد جایگزین و Dogecoin را به عنوان یک ذخیره ارزش می‌بینند و حتی در هر دو مورد از این شعار سود برده‌اند. از نظر تاریخی، اعداد نشان می‌دهند که Dogecoin یک سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و بیت‌کوین یک سرمایه‌گذاری بلندمدت بوده است. با این حال، وضعیت برای هر دو شبکه همیشه می تواند بر اساس اخبار و تحولات آینده تغییر کند.

پروژه گرانقیمت دولت رئیسی برای رقابت با ایلان ماسک

بی تردید در حال حاضر استارلینک بزرگترین و شاید به نوعی تنها شرکت ارائه دهنده اینترنت ماهواره ای است که مجوزهای لازم را هم از اتحادیه جهانی مخابرات دارد.

پروژه گرانقیمت دولت رئیسی برای رقابت با ایلان ماسک

به گزارش مردم سالاری آنلاین، « مشابه استارلینک » این پروژه ای بزرگ است که نیاز به چندین هزار ماهواره کوچک کمتر از ۵۰ کیلو گرمی دارد که باید در مدار ارتفاع کم از زمین قرار بگیرند و حسین سالاریه رئیس سازمان فضایی ایران می گوید اگرچه در طول دو یا سه سال امکان پذیر نیست اما دولت سیزدهم با حمایت از شرکت های خصوصی و دانش بنیان به دنبال آغاز و تکمیل این زنجیره ماهواره فضایی است. زنجیره ای که تنها با مشارکت داخلی تکمیلش امکان پذیر نیست و فراخوان جذب مشارکتش از کشورهای همسایه هم آماده شده و بزودی نهایی می شود.
وقتی اولین بار در هفته قبل و در اوج اخبار داغ ورود اینترنت ماهواره ای ایلان ماسک به ایران دبیر سندیکای صنعت مخابرات ایران گفت استارلینک فایده ندارد و باید استارلینک ایرانی بسازیم ، شاید باور اینکه حرف او اعلامی غیر رسمی از پروژه بزرگ و چند ده هزار میلیارد تومانی ارسال زنجیره ماهواره ای به فضاست که هنوز طرح توجیهی و هدف گذاری اش مکتوب نشده اما عزمش برای ساخت ایجاد شده است.
آشنایی با پروژه بزرگ: مشابه استارلینک ملی
«مشابه استارلینک ملی» یک پروژه عظیم و پر هزینه است . طرحی که یک هدف مشخص دارد : دستیابی ایران به اینترنت پر سرعت ماهواره ای . چرا چنین هزینه ای اتفاق می افتد؟ پاسخ رئیس سازمان فضایی ایران این است:« در آینده برای بحث اینترنت اشیاء دستیابی به اینترنت ماهواره ای بی نهایت موثر است،» این جمله را حسین سالاریه در اعلام رسمی خبر هدف گذاری و استارت رسمی پروژه چند صد هزار میلیارد تومانی گفته است. طرحی که اگرچه برایش جدول زمان بندی آغاز ، پرتاب ماهواره ها ، زمان ساخت این تعداد ماهواره کوچک و هزینه های پرتاب و البته مدل بازگشت سرمایه اش شرح داده نشده اما طراح این پروژه عظیم گفته است:« ساخت ماهواره اینترنتی، ایران را تبدیل به رقیبی جدی برای ایلان ماسک خواهد کرد.» پیشتر هم دبیر سندیکای مخابرات ایران در توجیه اینکه چرا باید ایران به دنبال ساخت استارلینک ملی باشد گفته بود:« به دلیل تحریم ها و مشکلاتی که بر سر دستیابی ما به اینترنت ماهواره ای وجود دارد یا باید با تمام دنیا صبح کنیم یا به دنبال ساخت اینترنت ماهواره ای خودمان باشیم .» و تاکید کرده بود از نظرش راه بهتر ساخت زنجیره ماهواره ای ایرانی است تا همان اینترنتی را در اختیار داشته باشیم که خودمان می خواهیم.
اینترنت ماهواره ای دقیقا چیست؟
اینترنت ماهواره ای به قابلیت دریافت و انتقال داده‌ها از دیش‌های ماهواره‌ای کوچک در سطح زمین و ارتباط با ماهواره‌های مخصوص موجود در فضا می‌گویند. ماهواره موجود در فضا نیز داده‌ها را در محلی روی زمین به نام «مرکز عملیات شبکه» (Network Operation Center | NOC) مبادله می‌کند. خود NOC نیز به اینترنت متصل است. بنابراین، تمامی ارتباطات ایجاد شده از دیش ماهواره به ماهواره فضایی، پیش از آن‌که به اینترنت برسد، از میان NOC یا همان «ناک» جریان می‌یابد. لازم به ذکر است که محل ماهواره‌ای که در فضا مورد استفاده قرار می‌گیرد به صورت ثابت خواهد بود و سرعت چرخش آن با سرعت چرخش زمین در مدار خود یکسان است.
به هنگام بررسی این موضوع که اینترنت ماهواره ای چیست باید بگوییم که ارتباط بین داده‌ها از طریق ماهواره تفاوت چندانی با نوع زمینی آن ندارد و زمانی که ماهواره به درستی تنظیم شد، اینترنت ماهواره ای هممانند سایر شکل‌های دیگر اینترنت قابل استفاده خواهد بود.
مکانیسم استارلینک چیست و چقدر برایش هزینه شده؟
استارلینک یک منظومه ماهواره‌ای است که از سوی شرکت اسپِیس‌اِکس برای فراهم کردن اینترنت ماهواره‌ای شکل گرفته‌است. این صورت فلکی از هزاران ماهواره کوچک در مدار پایینی زمین تشکیل‌شده‌است که در ترکیب با فرستنده و گیرنده‌های زمینی کار می‌کنند. مدل کار این ماهواره های کوچک که توسط شرکت فضایی و شاتل های اسپیس ایکس مولتی میلیاردر خبرساز آمریکایی یعنی ایلان ماسک به جو زمین ارسال شدند و تعدادشان را افزون بر 500 هزار ماهواره کوچک برآورد کرده اند ، به این صورت است که با عبور هر یک از این ماهواره ها از فضای زمینی اش از جو زمینچنانچه تشکیلات دیش زمینی آن در آن منطقه وصل باشد ، عملیات ارسال و دریافت دیتا انجام می شود. عملیاتی که خیلی سریع با ماهواره بعدی ، بعدی و بعدی مثل یک زنجیره ادامه می یابد.هزینه پروژه یک‌دهه‌ای طراحی، ساخت و استقرار این صورت فلکی توسط اسپیس‌اکس در ماه مه ۲۰۱۸ حداقل ۱۰ میلیارد دلار برآورد شده بود که حالا به نظر می رسد به رقمی بالغ بر این میزان فزونی یافته اما در یکی دو سال اخیر این امتیاز انحصاری برای ایلان ماسک خبرساز شده است. بخصوص حالا که حتی نقاط کور قطب جنوب را هم برای اولین بار پوشش داده و کشورهای زیادی متقاضی استفاده از آن شدند غیر از آمریکا در قاره های اروپا و آسیا دسترسی به آن عملیاتی شده است. شرکت های ساخت اسمارت فون به دنبال توسعه اش هستند و می خواهند به جای دیش های زمینی هر اسمارت فون یک ترمینال زمینی برای استفاده از اینترنت ماهواره ای باشد و همکاری ایلان ماسک با ناتو در رساندن اینترنت به اوکراین در جنگ با روسیه هم توجهات به این اینترنت بدون قابلیت فیلترینگ یا پارازیت از سوی دولت ها بیش از قبل کرد.
رقبای استارلینک چه شرکت هایی هستند؟
بی تردید در حال حاضر استارلینک بزرگترین و شاید به نوعی تنها شرکت ارائه دهنده اینترنت ماهواره ای است که مجوزهای لازم را هم از اتحادیه جهانی مخابرات دارد . شرکت هایی چون Viasat و HughesNet هم این خدمات را ارائه می دهند اما رقبای بزرگی چون یوتل ست اروپا و آمازون با دریافت مجوز پرتاب ماهواره های کوچک به جو زمین عزم جدی برای شکستن این انحصار دارند. اتفاقی که می تواند هم میزان مشتریان اینترنت ماهواره ای را بیشتر کند و با توسعه امکان دریافت این دیتا روی گوشی های اسمارت فون همراه احتمالا انقلابی در هزینه ها و البته قیمت های فروش این خدمات گرانقیمت هم رخ خواهد داد.
ایران و چالش استارلینک
تقریبا از روز اولا مهرماه 1401 و با شدت گرفتن نا آرامی های شکل گرفته پس از فوت مهسا امینی بود که ایلان ماسک در توئیتی ادعا کرد مجوزهای لازم را برای ارائه اینترنت ماهواره ای رایگان برای کاربران ایرانی می گیرد و بلافاصله با دستور جو بایدن تحریم های صادرات تجهیزات مهاواره ای به ایران لغو شد . از همان زمان بود که عیسی زارعپور نسبت به این رفتار واکنش رسمی نشان داد. او آیا بیت کوین بی فایده است؟ در حاشیه جلسه هیات دولت این اقدام را خلاف کناونسیون های جهانی و مقررات بین المللی اعلام کردو و تاکید کرد اگرچه بر خلاف ادعای ماسک با توجه به ممنوعیت ورود تجهیزات این مدل ماهواره ها به ایران و ممنوعیت های بین المللی برای فعالسازی چنین سرویسی بدون اجازه دولت یک کشور که جرایم سنگینی در بر خواهد داشت و هزینه سنگین استفاده از آن در ایران حالا حالا ها عملی نیست. ولی از همان روز اخبار ضد و نقیض مختلفی مطرح شد و در کمتر از سه هفته ابتدا ایلان ماسک ادعا کرد امکان دسترسی به استارلینک در ایران فراهم شده و بعد ادعا کرد تعدادی محدود از ترمینال های زمینی این اینترنت در ایران دریافت و ارسال دیتای اینترنت ماهواره ای داشته اند. ادعایی که البته هنوز دیگر با واکنشی از سوی زارعپور همراه نشده است. ولی پیشتر وزیر ارتباطات از این گفته بود که چند اپراتور ایرانی درحال رایزنی با ارائه کنندگان اینترنت ماهواره ای برای فروش خدمات پهنای باند ماهواره ای به مشترکان شان پس از اخذ نمایندگی از شرکت های عرضه بین المللی ارائه کننده این خدمات هستند. البته همزمان او گفته بود این ارائه کنندگان بین المللی نخست باید بیایند و قوانین داخلی ایران در ارائه اینترنت را بپذیرند و مجوز فعالیت در ایران را بگیرند. هرچند او در پایان گفته هایش تاکید کرده بود خاصیت اینترنت ماهواره ای این است که خیلی هم کنترلش ساده نیست ولی این دسترسی در ایران و عمومیت یافتنش به این سادگی ها آیا بیت کوین بی فایده است؟ اتفاق نمی افتد.
چرا زنجیره اینترنت ماهواره ای ایرانی؟
شاید همین نگرانی از آینده سبب شده تا ایران به دنبال استارلینک ملی خود باشد . اینکه دولت سیزدهم به این جمع بندی رسیده نمی تواند به سادگی جلوی گسترش این تکنولوژی جدید را اینترنتی که پیشتر محمد جواد آذری جهرمی وزیر پیشین ارتباطات گفته بود با گسترش روزمره اش امکان اجرای طرح هایی چون صیانت و فیلترینگ را از بین می برد. حالا اما در روزهایی که ایران با تدابیر امنیتی شاهد بیشترین محدودیت های دسترسی به شبکه اینترنت بین الملل است و شبکه ملی اطلاعات بار مهمی از سرورهای خدمت دهنده فعالیت های روزانه بانکی و خدماتی کشور را در دل خود جای داده اند و دسترسی به بسیاری از اپلیکیشن ها و سایت های جهانی محدود شده است. حسین سالاریه از طرح بزرگ و پر هزینه ای گفته است که هدفش تولید پر سرعت ترین خدمات اینترنت دارای محدودیت ها و سیاست های اعمالی برای فیلترینگ در کشور است. در شرایطی که همین حالا طرح های ورود نسل پنجم اینترنت همراه به کشور هم در حال توسعه است. سالاریه در بخشی از حرف هایش گفته است:« برنامه مدونی در این باره داریم . مفاد برنامه حمایت از شرکت‌های دانش بنیان فعال در این حوزه و برگزاری کنسرسیومی برای ساخت ماهواره‌های مخابراتی کوچک است. در گام نخست قصد داریم یک منظومه مخابراتی تشکیل شده از ریزماهواره‌ها طراحی کرده و بسازیم. این منظومه برای کارهای باند باریک و اینترنت اشیا مورد استفاده قرار می‌گیرند. منظومه‌های ریز ماهواره‌ای کوچک و زیر ۵۰ کیلوگرم است و بخش خصوصی به راحتی می‌تواند آن را بسازد. در این خصوص مطالعات امکان‌سنجی زیادی انجام گرفته است و امیدواریم شرکت‌های دانش‌بنیان در این بخش با جدیت به کار خود ادامه دهند. به زودی شرکت‌های داوطلب تشخیص داده می‌شوند و دولت حمایت از آنها را بر عهده خواهد گرفت تا در نهایت بتوانند ماهواره‌هایی برای ارائه خدمات پهن باند بسازند. »
استارلینک ملی یک پروژه مشارکتی بین المللی است؟
اما مهمترین بخش از گفته های سالاریه جایی آیا بیت کوین بی فایده است؟ است که می گوید این پروژه با مشارکت شرکت های بین المللی از کشورهای همسایه پیش خواهد رفت:« ساخت منظومه ماهواره‌ای در کشورمان به صورت انفرادی جلو نمی‌رود و برای این که هدف مذکور محقق شود باید ارتفاعات چند صد کیلومتری و چندین هزار ماهواره در نظر گرفته شود.شرکت‌های خصوصی به تنهایی نمی‌توانند منظومه ماهواره‌ای بسازند و باید شرکت‌های بین‌المللی کشورهای همسایه هم در کنسرسیوم بین المللی که برگزار می‌کنیم، شرکت نمایند.»
اما این شرکت های بین المللی کشورهای همسایه کدام آیا بیت کوین بی فایده است؟ کشور ها خواهند بود؟ در همسایه های جنوبی که امارات با کمک چین و البته اروپایی ها به سرعت در حال توسعه توان فضایی خود است اما کشورهای عربی از همین حالا تقریبا قراردادهای همکاری با استارلینک را بسته اند. در میان همسایگان شمالی اما تجربه موفق کشورهای قزاقستان و روسیه در صنعت فضایی و همچنین همکاری مشترک با روسیه در ساخت و پرتاب ماهواره مخابراتی خیام به مدار زمین از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان ، نشان داد کشورمان در فکر توسعه همکاری های فضایی با همسایه شمالی است. روسیه هم البته در جنگ با اوکراین از اینترنت ماهواره ای ایلان ماسک لطماتی خورد و حتی این سرمایه دار آمریکایی را تهدید به انفجار سفنیه هایش با موشک های بالستیک در جو زمین کرد. سالاریه اسمی از کشور خاصی نبرده اما همسایگان شمالی به دلیل نوع روابط دوستانه در سال های اخیر و اهداف مشترک برای چنین سرمایه گذاری هایی محتمل تر هستند.
جند روز قبل هم معاون توسعه نوآوری وزیر ارتباطات در جی تکس دبی از این گفته بود که کشورمان به دنبال راه اندازی شبکه اجتماعی مستقل با سرمایه گذاری و حمایت شرکت های مستقل است. شرکت هایی که در کنسرسیوم های منطقه ای و با مشارکت دولت هایی که نمی خواهند در مدل غول های این روزهای صنعت شبکه های اجتماعی قرار بگیرند باشند. گفته هایی که احتمال همکاری ایران با پلتفرم های چینی و روسی را در ذهن تداعی می کرد. حالا به نظر می رسد پروژه مشترک اینترنت ماهواره ای هم می تواند بخشی از چنین کلان ایده ای باشد. پروژه ای که تکمیل زنجیره اش به گفته سالاریه بلند مدت است و. اقلا به پایان دولت سیزدهم نمی رسد و حتی خود ایلان ماسک برای تکمیل زنجیره اش ده سال زمان خواسته است! این تازه در شرایطی است که بودجه لازم و همه امکانات برای ایجاد این چرخه ساخت و پرتاب ماهواره ها به فضا بر اساس برنامه ریزی دقیق پیش برود.
اگرچه تا آن زمان فرجام اینترنت های ماهواره ای از جنس استارلینک و دیگر رقبای غربی اش مشخص شده اند و گمانه زنی ها درباره امکان ایجاد محدودیت بر آنها یا عدم امکانش هم مشخص شده اند.