مزایا و معایب پول‌های فیات

مزایا و معایب خرید ارزهای دیجیتال

ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) چیست و چه کاربردی دارد؟

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (Central Bank Digital Currency) توکن‌هایی دیجیتالی هستند که بانک مرکزی آن‌ها را تولید و از آن‌ها پشتیبانی می‌کند. ارزش این ارزها به ارز فیات کشوری وابسته است که آن را صادر کرده است.

در‌حال‌حاضر، بسیاری از کشورها در‌ حال طراحی و ساخت CBDCها هستند و برخی دیگر نیز آن‌ها را به‌کار گرفته‌اند. از‌آن‌جاکه بسیاری از کشورها در حال تحقیق درباره راه‌های انتقال به ارزهای دیجیتال هستند، مهم است که بدانیم سازوکار این نوع از ارزهای دیجیتال و هدف از ساخت آن‌ها چیست. در مطلب حاضر، به این پرسش پاسخ می‌دهیم که ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) چیست و چه کاربردی دارد؟ پس تا پایان با ما همراه باشید.

مهم‌ترین ویژگی‌های ارز دیجیتال ملی

• ارز دیجیتال بانک مرکزی شکل دیجیتالی ارز فیات یک کشور است.
• CBDC را سازمان‌های مالی یا بانک مرکزی کشور‌ها صادر و تنظیم می‌کنند.
• CBDC‌ فراگیری مالی با مفهوم برابری در استفاده از خدمات مالی برای همه مردم را ترویج و اجرای سیاست‌های پولی را ساده می‌کند.
• بسیاری از کشورها در حال بررسی چگونگی تأثیر CBDC بر اقتصاد و شبکه‌های مالی موجود و ثبات خود هستند.

پول فیات درمقابل ارز دیجیتال ملی

پول فیات ارزی است که دولت‌ها صادر می‌کنند و پشتوانه فیزیکی مانند طلا و نقره ندارد. از این پول رایج برای مبادله کالا و خدمات استفاده می‌شود. ارز فیزیکی هنوز به‌طور‌گسترده مبادله و پذیرفته می‌شود. پول فیات در ابتدا به‌شکل سکه و اسکناس ایجاد شد؛ اما با پیشرفت تکنولوژی، دولت‌ها و مؤسسه‌های مالی توانستند به‌جای پول فیات فیزیکی، از مدل اعتباری آن استفاده کنند. در این مدل، موجودی و تراکنش‌ها به‌صورت دیجیتالی ذخیره می‌شود.

ظهور و تکامل فناوری ارزهای دیجیتال و بلاک چین باعث علاقه بیشتر جوامع بدون پول به رمزارزها شده است؛ بنابراین، دولت‌ها و بانک‌های مرکزی در سراسر جهان در حال بررسی امکان استفاده از ارزهای دیجیتال تحت‌حمایت دولت هستند. ازآن‌جاکه این ارزهای دیجیتال را دولت‌ها صادر و پشتیبانی می‌کنند، مانند پول‌های فیات می‌توان به آن‌ها اعتماد کرد. ارز دیجیتال بانک مرکزی برخلاف رمزارزهای غیرمتمرکزی چون بیت کوین در کنترل کامل صادر‌کننده‌های آن است.

هدف از ایجاد ارز دیجیتال بانک مرکزی

هدف اصلی CBDC ایجاد حریم خصوصی، قابلیت انتقال، راحتی، در‌دسترس‌بودن و امنیت مالی برای مشاغل و مصرف‌کنندگان است. همچنین، CBDCها می‌توانند هزینه‌های نگه‌داری سیستم مالی پیچیده و کارمزد تراکنش فرامرزی را کاهش دهند. کسانی که در‌حال‌حاضر از شیوه‌های جایگزین انتقال پول استفاده می‌کنند، به گزینه‌هایی با هزینه کمتر می‌توانند دسترسی داشته باشند. بانک مرکزی کشورها می‌توانند با استفاده از CBDC سیاست‌های پولی را اجرا و با ایجاد ثبات، رشد را کنترل کنند و بر تورم تأثیر بگذارند.

ارز دیجیتال بانک مرکزی می‌تواند ریسک‌های استفاده از رمزارزها را نیز کاهش دهد. ناگفته نماند رمزارزها نوسان زیادی دارند و قیمتشان مدام در حال افزایش و کاهش است. این نوسان باعث استرس شدید مالی افراد می‌شود و بر ثبات کلی اقتصاد نیز تأثیرگذار است. دولت‌ها از CBDC پشتیبانی و بانک مرکزی بر آن‌ها نظارت می‌کند؛ ازاین‌رو، اشخاص و مشاغل می‌توانند از شکل با‌ثبات ارز دیجیتال بهره بگیرند.

انواع ارز دیجیتال ملی

ارز دیجیتال ملی به دو دسته تقسیم می‌شود: خُرده‌فروشی (Retail CBDCs) و عمده‌فروشی (Wholesale CBDCs). در‌ادامه، هر‌کدام را بررسی می‌کنیم.

• ارز دیجیتال ملی خُرده‌فروشی: CBDC خُرده‌فروشی ارزهای دیجیتال با پشتوانه دولتی هستند و اشخاص و مشاغل از آن‌ها استفاده می‌کنند. این دسته از CBDCها ریسک واسطه را کاهش می‌دهند؛ ریسکی که در آن صادرکننده‌های ارز دیجیتال خصوصی ممکن است ورشکست شوند و دارایی مشتریان از بین برود.
• ارز دیجیتال ملی عمده‌فروشی: این ارز مشابه اوراق قرضه در بانک مرکزی است و مؤسسه‌های مالی می‌توانند با استفاده از آن‌ وجوه خود را سپرده‌گذاری یا از آن‌ برای تسویه نقل‌و‌انتقالات بین‌بانکی استفاده کنند. همچنین، بانک‌های مرکزی می‌توانند از ابزارهای سیاست پولی برای تأثیرگذاری بر وام‌دهی و تعیین نرخ بهره استفاده کنند.

مزایا و معایب CBDC

ارز دیجیتال بانک مرکزی راه‌حلی بی‌نقص برای وضعیت مالی فعلی کشوری نیست؛ اما بی‌شک مزایای انکارناپذیری دارد. در‌ادامه، به مزایا و معایب CBDCها اشاره می‌کنیم.

مزایای CBDC

• بهره‌وری: ارز دیجیتالی که ازطریق تکنولوژی بلاک چین توزیع شده، درمقایسه‌با سیستم مالی فعلی ارزان‌تر و سریع‌تر و در‌دسترس‌تر است. تمامی کسانی که به تلفن‌همراه دسترسی دارند، می‌توانند از CDBC استفاده کنند و ارزهای دیجیتال شرکت‌ها و شهروندهای منطقه‌ای را به‌هم متصل می‌کنند.

• دسترسی: ارز دیجیتال بانک مرکزی شهروندان را از داشتن حساب بانکی بی‌نیاز می‌کند. بانک‌ها اغلب به حداقل موجودی برای نگه‌داری حساب نیاز دارند و برای کارهای خاصی نیز کارمزد دریافت می‌کنند. بعضی از بانک‌ها نیز تا جایی پیش می‌روند که نقل‌‌وانتقال دارایی بعضی از مشتریان را مسدود می‌کنند. از‌آن‌جاکه CBDC به‌آسانی با دستگاه‌های دیجیتال مدیریت می‌شود، همه می‌توانند از پول‌هایی که دولت صادر می‌کند، بدون نگرانی استفاده کنند.

• حذف واسطه‌ها: به‌لطف تکنولوژی بلاک چین، شهروندان و مشاغل می‌توانند پول منتقل کنند. CBDC نیاز به بانک‌ها و مؤسسه‌های مالی برای انجام تراکنش‌ها و محدودیت در مقدار پول منتقل‌شده و محدودیت در مقصد تراکنش را از بین می‌برد.

• امنیت: شبکه CBDC در حالت ایدئال خود بر بستر بدون دست‌کاری بلاک چین ساخته می‌شود. این شبکه تاریخچه تمامی تراکنش‌ها را نگه‌داری و بانک مرکزی به آن اعتماد می‌کند. چنین رویکردی می‌تواند به بانک‌ها در مبارزه با فعالیت‌های غیرقانونی مانند پول‌شویی کمک کند و تراکنش‌های مشکوک را بیابد و اقدامات لازم را انجام دهد.

معایب CBDC

• کنترل دولت: علاقه‌مندان به بلاک چین می‌دانند شبکه‌ای که دولت کنترل کند، با هدف اصلی بلاک چین در تضاد است. CBDC قطعاً باعث کنترل بیشتر دولت بر پول شهروندان می‌شود؛ زیرا ماهیت دیجیتالی CBDC نظارت کامل بر تمامی تراکنش‌ها را به‌دنبال دارد. گفتنی است شهروندانی که خواهان دخالت کمتر دولت بر زندگی مالی‌شان هستند، روی خوشی به CBDC نشان نخواهند داد.

• حذف جایگزین‌های بانکی: شهروندانی که برای کارهای مالی خود به‌سمت بانک مرکزی و استفاده از CBDC می‌روند، خودشان را تنها به یک بانک محدود خواهند کرد. CBDC اگرچه نیاز به بانک محلی را از بین می‌برد، تمامی کنترل را در دستان بانک مرکزی قرار می‌دهد. کسانی که می‌خواهند همچنان از بانک‌های سنتی به‌جای بانک مرکزی استفاده کنند، در فرایند گذار دچار مشکل خواهند شد.

• ریسک: با وجود CBDC و کنترل بیشتری دارایی‌ها به‌دست دولت، مسئولیت کوچک‌ترین خطر یا خطا در سیستم برعهده بانک است. اگر یکی از کارکنان اطلاعاتی را به‌اشتباه وارد کند یا در سیستم خطایی وجود داشته باشد، اعتبار بانک مرکزی به‌خطر می‌افتد. نکته مهم دیگر اینکه بانک مرکزی باید خدمات وام‌دهی‌ای را پوشش دهد که بانک‌های سنتی انجام می‌دادند.

تفاوت ارز دیجیتال بانک مرکزی با رمزارزها

اکوسیستم‌های ارزهای دیجیتال فضایی را در سیستم ارزی ایجاد می‌کنند که در آن مقررات محدودکننده بر تراکنش‌ها حاکم نیست. نکته دیگر اینکه در این فضا، تکثیر یا جعل رمزارزها دشوار است و با مکانیسم‌های اجماعی محافظت می‌شود که از دست‌کاری جلوگیری می‌کنند. ارزهای دیجیتال بانک مرکزی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که شبیه رمزارزها باشند؛ اما ممکن است به فناوری بلاک چین یا مکانیسم‌های اجماع نیاز نداشته باشند.

علاوه‌بر‌این، ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز هستند و تا‌کنون قانون مشخصی برایشان وضع نشده است و ارزش آن‌ها به‌واسطه احساسات سرمایه‌گذاران و استفاده و علاقه کاربران تعیین می‌شود. این در حالی است که CBDC ها ارزش ارز فیات را منعکس می‌کنند و برای ثبات و ایمنی طراحی شده‌اند.

آینده CBDC

اگرچه دولت‌ها در حال بررسی شیوه‌های به‌کارگیری CBDCها هستند، تا زمانی‌که نمونه‌ای موفق از آن ایجاد نشود، استفاده از ارز دیجیتال بانک مرکزی فراگیر نخواهد شد. حتی اگر CBDCها بتوانند از میان قوانین سخت‌گیرانه عبور کنند و به‌صورت جمعی نیز پذیرفته شوند، باز‌هم این سؤال پیش می‌آید که کشورهای خارجی می‌توانند این ارز را به‌کار گیرند و آیا مالیات‌ها بر‌اساس CBDC تغییر می‌کند؟

در واقعیت با هربار به‌کارگیری CBDC در کشورهای مختلف، پاسخ‌های متفاوتی به این پرسش‌ها داده خواهد شد. همان‌گونه که امروزه سیاست‌های مالی مختلفی در کشورهای جهان وجود دارد، مدل دیجیتالی آن نیز چهره‌های مختلفی خواهد داشت.

پول فیات (کاغذی)

ارز فیات یا فیات کارنسی (Fiat Currency) که به آن پول بی پشتوانه یا حکمی نیز گفته می‌شود، پولی است که ارزش ذاتی ندارد و نشأت گرفته از اقدامات دولتی چاپ و تکثیر است. کلمه فیات (Fiat) در زبان لاتین به معنای «بگذارید انجام شود» است. از پول بدون پشتوانه به عنوان جایگزین پول پرداختی برای کالاها استفاده می‌شود. دلار آمریکا، پوند انگلستان و ریال ایران، همگی نوعی ارز فیات محسوب می‌شوند.

پول فیات چیست؟

در باور عامه مردم تمام ارزها و پول‌های جهان، دارای پشتوانه طلا، نقره و یا هرگونه کالای فیزیکی واقعی هستند. در گذشته این باور مردم درست بود اما امروز دیگر این چنین نیست. به زبان ساده، ارزهای فیات، کالایی هستند که ارزش خود را از کالاهای فیزیکی نمی‌گیرند، بلکه ارزش خود را از دولت صادر کننده آن می‌‌گیرند. در گذشته، ارزش پول به طلا و نقره ذخیره شده در خزانه‌های یک کشور وابسته بود؛ اما در مورد پول فیات، ارزش آن‌ها به ارتباط میان عرضه و تقاضا و ثبات اقتصادی کشور صادرکننده آن وابسته است.

در دنیا همچنان پول‌هایی وجود دارند که ارزش آن‌ها به پشتوانه کالایی آن‌هاست که به این پول، پول کالایی یا Commodity Money می‌گویند و در نقطه مقابل پول فیات قرار دارند. پوند، یورو، پوند و بسیاری دیگر از ارزهای مطرح در جهان، ارز فیات یا پول بدون پشتوانه به شمار می‌روند.

مفهوم پول در تاریخ بشر در گونه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. کاربرد و هدف اصلی ایجاد پول، تسهیل در انجام مبادلات میان انسان‌ها است. در مصر باستان مردم برای انجام مبادلات خود از فلز استفاده می‌کردند. همانطور که در متون اقتصادی نوشته شده، در منطقه جغرافیایی ترکیه کنونی، قوم Lydians برای اولین بار از سکه‌های طلا و نقره برای مبادلات خود استفاده می‌کرده‌اند.

تاریخچه پیدایش پول کاغذی

سیستم ارزی فیات قرن‌ها پیش در چین ابداع شد. ایالت سوچوان آغازکننده‌ استفاده از پول کاغذی در قرن یازدهم بود. در ابتدا، از این پول‌ها برای مبادله‌ی ابریشم، طلا و نقره استفاده می‌شد، اما پس از به قدرت رسیدن کوبلای خان (از نوادگان چنگیزخان) در قرن سیزدهم، سیستم جامع ارز فیات رسمی شد. بر اساس ادعای مورخان، پیدایش این پول با هزینه‌های زیاد و تورم بیش از اندازه‌ای که ایجاد کرد، نقش مهمی در «سقوط امپراتوری مغول» داشته است.

ارز فیات در طول قرن هفدهم با پذیرش توسط کشورهایی از جمله اسپانیا، سوئد و هلند وارد قاره اروپا شد. این سیستم در سوئد شکست خورد تا دولت استفاده از فلز نقره را جایگزین کند. اما طی دو قرن بعد، فرانسه‌نو (کانادا)، مستعمرات سیزده‌گانه ایالات متحده، و در نهایت حکومت فدرال ایالات متحده نیز به استفاده از پول بی ‌پشتوانه روی آوردند.

در حدود قرن بیستم، ایالات متحده به صورت محدود، مجددا به استفاده از ارز مبتنی بر کالاها روی آورد. دولت آمریکا در سال 1933 میلادی، سرانجام به استفاده از پول کاغذی برای مبادله طلا پایان داد. تا سال 1972 و در دوره ریاست جمهوری ریچارد نیکسون، ایالات متحده به طور کامل استفاده از استاندارد طلا به عنوان ارز را کنار گذاشت و تصمیم به استفاده از سیستم پولی فیات گرفت. این کار با استقبال جهانی همراه بود و باعث شد استفاده از پول بدون پشتوانه در سراسر کشورها رواج پیدا کند.

تغییر پول در قرن بیستم

پس از جنگ جهانی اول، دولت‌ها و کشورها متعهد شدند که در صورت تقاضای افراد، پول کاغذی کشور خود را با کالاهای موجود در کشورشان (عموما طلا) بازخرید کنند. به عبارتی در آن سال‌ها دولت‌ها متعهد بودند که اگر فردی پول کاغذی را به دولتی ارائه دهد، آن دولت باید معادل طلای آن را پرداخت کند. با این‌حال، هزینه‌های جنگ و مشکلات اقتصادی بعد از آن به قدری بالا بود که کشورها مجبور به دریافت وام از سایر کشورها شدند و هزینه توسعه مجدد کشور، به شدت بالا رفت.

این افزایش هزینه‌ها مانع از عملیاتی کردن صددرصد تعهد دولت‌ها شد. کم کم دولت‌ها تعهدات خود را زیر پا گذاشتند و حاضر به دریافت پول و پرداخت معادل کالایی آن نشدند؛ در واقع امکان چنین کاری برای آنها وجود نداشت. کم کم پول چاپ شده توسط دولت‌ها بدون ایجاد پشتوانه کالایی آن رواج یافت. نتیجه چنین تصمیمی، افزایش تورم و کاهش ارزش پول کشورها بود.

پول بدون پشتوانه چطور کار می‌کند؟

دلیل ارزشمند بودن پول فیات فقط به خاطر تلاش دولت صادرکننده آن به منظور حفظ این ارزش یا توافق دو طرف مبادله‌کننده بر سر آن است. چندین دهه قبل، دولت‌ها از یک کالای فیزیکی باارزش نظیر طلا و نقره سکه ضرب می‌کردند. روش جایگزین ضرب سکه، صدور اسکناس‌های کاغذی بود که می‌توانست برای مقدار مشخصی از کالای فیزیکی بازخرید شود. وضعیت پول فیات متفاوت است؛ پول بدون پشتوانه یک حامی فیزیکی باارزش ندارد. ارز فیات غیر قابل تبدیل و غیر قابل بازخرید است.

از آن جایی که این پول به ذخایر فیزیکی از جمله ذخیره ملی طلا یا نقره یک کشور متصل نیست، ممکن است در پی بروز تورم از ارزشش کاسته شده یا حتی به خاطر درگیر شدن یک جامعه با ابرتورم، به طور کامل بی‌ارزش شود. در صورتی که ایمان مردم به پول ملی کشورشان از بین برود، دیگر هیچ ارزشی نخواهد داشت.

از این نظر ارز فیات و بی پشتوانه با پول حمایت‌ شده توسط طلا (یا هر ماده دیگر) متفاوت است؛ پول نوع دوم دارای ارزش ذاتی است، چرا که دنیا برای ساخت جواهرات و دکوراسیون، ساخت لوازم الکترونیکی و قطعات کامپیوتر، همچنین ایجاد فضاپیماها و بسیاری دیگر از کاربردها، به طلا نیاز دارد.

مقایسه استاندارد طلا و ارز فیات

سیستم استاندارد طلا، اجازه‌ی تبدیل پول کاغذی به طلا را می‌داد. در واقع، تمام پول‌های کاغذی توسط مقدار محدودی طلا که نزد دولت نگهداری می‌شد، حمایت می‌شدند. دولت‌ها و بانک‌ها بر پایه‌ی یک سیستم ارزی مبتنی بر کالاها فقط در صورت داشتن ذخایر کافی از طلا، می‌توانستند ارزهای جدید را وارد چرخه‌ی اقتصاد کنند. این سیستم جلوی توانایی دولت‌ها برای ایجاد پول و افزایش ارزش پول آن‌ها بر اساس عوامل اقتصادی را محدود می‌کرد.

اما در آن سمت، پول کاغذی تحت نظر ارز فیات نمی‌تواند به هیچ چیزی تبدیل شود. مسئولان با پول فیات می‌توانند به صورت مستقیم روی ارزش پول خود تأثیرگذار باشند و آن را به شرایط اقتصادی ربط دهند. دولت‌ها و بانک‌های مرکزی، کنترل بیشتری روی سیستم ارزی دارند. آن‌ها می‌توانند با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند ایجاد بانکداری ذخیره کسری (Fractional Reserve Banking) و اعمال آزادسازی کمی (Quantitative Easing) به رویدادها و بحران‌های مالی واکنش نشان دهند.

حامیان استاندارد طلا اعتقاد دارند که سیستم ارزی مبتنی بر کالاها پایدارتر است، زیرا توسط چیزی حمایت می‌شود که فیزیکی و باارزش است. در سمت دیگر، حامیان پول بی پشتوانه ادعا می‌کنند که قیمت طلا بی‌ثبات است. در این فضا، ارزش یا بهای ارز مبتنی بر کالا می‌تواند دچار نوسان شود. اما با بهره‌گیری از سیستم ارز فیات دولت‌ها در مواجهه با شرایط اضطراری اقتصادی می‌توانند با انعطاف‌پذیری بیشتری وارد عمل شوند.

مقایسه ارز فیات با ارز دیجیتال

پول فیات و رمز ارزها، در این مورد که توسط یک کالای فیزیکی حمایت نمی‌شوند، با یکدیگر مشترک هستند. البته این اشتراک در همینجا به پایان می‌رسد. ارز فیات توسط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی کنترل می‌شود، اما بیشتر رمز ارزها به خاطر استفاده از بلاک چین غیر متمرکز هستند.

یکی دیگر از تفاوت‌های قابل توجه آن‌ها، نحوه تولید ارز است. بیت کوین مانند اکثر ارزهای دیجیتال، عرضه کنترل شده و محدودی دارد. در آن سو، بانک‌ها با قضاوت بر نیازهای اقتصادی یک کشور، می‌توانند هر چقدر که می‌خواهند پول فیات چاپ کنند.

کریپتوکارنسی به عنوان یک نوع دیجیتالی از ارزها، هیچ همتای فیزیکی نداشته و بدون مرز است و همین باعث می‌شود برای انجام تراکنش‌های مالی بین‌المللی جذابیت بیشتری داشته باشد. همچنین، این معاملات غیرقابل بازگشت هستند و این برخلاف سیستم ارزی فیات، پیگیری را سخت‌تر می‌کند. از طرف دیگر، بازار ارزهای مجازی کوچکتر بوده و همین باعث بی‌ثبات‌تر بودن آن‌ها نسبت به بازارهای سنتی شده است. این می‌تواند یکی از دلایلی باشد که منجر به پذیرفته نشدن گسترده‌ی ارزهای دیجیتال شده است. با این حال، به دنبال بلوغ اقتصاد رمزنگاری‌ شده، نوسانات پول‌های مجازی نیز کاهش پیدا می‌کند.

مزایا و معایب پول‌ فیات

متخصصین حوزه مالی و اقتصاددانان در حمایت از ارزهای فیات هم عقیده نیستند. مدافعان و مخالفان آن مزایا و معایب زیر را برای ارزهای فیات مطرح می‌کنند:

کمیابی (Scarcity): پول‌ فیات از کمیابی کالا یا دارایی فیزیکی مانند طلا تاثیر نمی‌پذیرد.

هزینه: خلق پول فیات از نظر اقتصادی نسبت به پول کالایی به‌صرفه‌تر است.

واکنش‌پذیر: پول فیات این قدرت را در اختیار دولت و بانک مرکزی قرار می‌دهد که نسبت به بحران‌های اقتصادی انعطاف کافی را داشته باشند.

مبادلات بین‌المللی: ارزهای فیات توسط تعداد زیادی از کشورها در سرتاسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند. این باعث ارائه فرم قابل قبولی از پول برای مبادلات تجاری شده است.

راحتی: برخلاف طلا، پول فیات به ذخایر فیزیکی که نیازمند نگهداری، محافظت، نظارت و دیگر امور هزینه‌زا باشد، نیست.

نبود ارزش ذاتی: ارزهای فیات فاقد ارزش ذاتی هستند. این به دولت‌ها امکان «خلق پول از هیچ چیز» را می‌دهد که می‌تواند به ابرتورم و در نهایت سقوط سیستم اقتصادی یک کشور منجر شود.

سابقه تاریک: از نظر نمونه‌های تاریخی، پیاده‌سازی سیستم‌ ارزی فیات معمولاً به سقوط نظام‌های مالی ختم شده است که بیانگر خطرناک بودن استفاده از این سیستم پولی است.

نمونه‌ای از سقوط یک پول فیات

ابتدای قرن بیست و یکم، بانک مرکزی کشور زیمباوه به خاطر مواجه شدن با مشکلات اقتصادی فراوان، حجم چاپ و انتشار ارز فیات خود را شدیدا افزایش داد. در پی این تصمیم اشتباه، ابر تورم دامن زیمباوه را گرفت و سبب شد نرخ تورم در این کشور بین 230 الی 500 میلیارد درصد قرار بگیرد! باورکردنی نیست!

قیمت‌ها به سرعت افزایش یافته و شرایط به قدری بغرنج شد که مردم برای خرید خوراک ساده مجبور به حمل کیسه‌هایی پر از پول شده بودند. در اوج بحران اقتصادی این کشور، 100 تریلیون دلار زیمباوه‌، معادل 40 سنت آمریکا بود!

نگاهی به آینده پول فیات و رمزارزها

آینده‌ی هر دو شکل این نوع ارزها به هیچ عنوان مشخص نیست. در حالی که ارزهای دیجیتال راه طولانی برای طی کردن دارند و در این مسیر با چالش‌های مختلفی مواجه خواهند شد، گذشته‌ی ارز فیات می‌تواند آسیب‌پذیری این نوع پول را نشان دهد. این مهم‌ترین دلیلی است که باعث شده بسیاری از مردم احتمال حرکت به سمت سیستم رمز ارزها برای تراکنش‌های مالی آینده‌ی خود را بررسی کنند.

یکی از اصلی‌ترین ایده‌های شکل‌گیری بیت کوین و ارزهای دیجیتال، بررسی شکل جدیدی از پول است که روی شبکه همتا به همتا (P2P) توزیع شده باشد. این احتمال هم وجود دارد که بیت کوین به عنوان جایگزینی برای کل سیستم واحد پولی فیات به وجود نیامده باشد و هدف آن، صرفا ارائه یک شبکه اقتصادی جایگزین باشد. با این حال، خرید و فروش بیت کوین می‌تواند پتانسیل ساخت یک سیستم مالی بهتر برای جامعه‌ای بهتر را افراهم کند.

مزایا و معایب خرید ارزهای دیجیتال چیست؟

بازار سرمایه گذاری بر روی ارزهای دیجیتال این روزها بسیار داغ و جنجالی شده است و افراد زیادی چه در ایران و چه در سایر نقاط جهان تمایل دارند تا پول و سرمایه ی خود را در این عرصه بکار بگیرند؛ اما این بازار در کنار تمام سودها و مزایایی که به همراه دارد، ضعف هایی را هم شامل می شود که شما قبل از ورود به این عرصه بهتر است با آن ها آشناییت داشته باشید.

در این مقاله می خواهیم درباره ی مزایا و معایب خرید ارزهای دیجیتال صحبت کنیم، شما با افزایش علم و آگاهی خود در این خصوص می توانید سرمایه گذاری موفق تر و مسلما پر سودتری را هم تجربه کنید.

مطالعه مطالب مرتبط :

مزایای خرید ارزهای دیجیتال

قبل از هر چیز بهتر است بررسی کنیم که فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال چه مزیتی به همراه دارد که باعث شده روز به روز به تعداد کاربران و سرمایه گذاران این عرصه افزایش پیدا کند.

نداشتن محدودیت زمانی

یکی از اصلی ترین دلایل محبوبیت سرمایه گذاری در بازار ارزهای دیجیتال به خصوص در این روزها که ویروس کرونا باعث بروز بروز تغییراتی در کسب و کارها شده است، این است که شما هیچ محدودیت زمانی برای فعالیت در این عرصه ندارید؛ شما در هر لحظه از شبانه روز که تمایل داشته باشید می توانید با داشتن یک دستگاه متصل به اینترنت ارز دیجیتال دلخواهتان را خرید و فروش کنید.

به همین دلیل حتی بسیاری از افراد سرمایه گذاری بر روی ارزهای دیجیتال را به عنوان شغل دوم خود انتخاب می کنند، سایر بازارهای مالی مانند بازار بورس در ایران، برای کاربرانشان زمانبندی مشخصی را در نظر می گیرند.

عدم نیاز به مراجعه حضوری کاربران

ماهیت تمام ارزهای دیجیتال غیر فیزیکی بودن آن هاست، درست است که رمزارزی چون بیت کوین برخی از ویژگی های ارز فیات را داراست اما برخلاف آن ها قابل لمس نیستند و تمامی عملیات در خصوص آن ها هم به صورت غیرفیزیکی و به صورت الکترونیکی انجام می شود.

شما برای خرید و فروش آن ها نیاز به مراجعه ی حضوری ندارید و می توانید صرفا با ثبت نام و عضویت درون سایت یک صرافی آنلاین ارز دیجیتال معتبر، ارز دلخواهتان را خرید و فروش کنید.

این یکی از مهم ترین ویژگی هایی است که توانسته توجه افراد در سراسر جهان را به بازار کریپتوکارنسی جلب کند و در واقع جز مهم ترین مزایای معامله ی ارزهای دیجیتال است.

دور زدن تحریم ها

یکی از بزرگترین مزایای ارزهای دیجیتال به خصوص برای ایرانی ها این است که می توانید با خرید ارزهای دیجیتال و انتقال آن ها به کیف پول مقصد به هر جای جهان پول انتقال دهید؛ به عبارتی می توان با استفاده از آن ها با سایر کشورها مبادلات اقتصادی داشت.

امنیت بالا

ارزهای دیجیتال از مکانیزم بلاکچین استفاده می کنند، از این رو امکان تقلب در تراکنش ها وجود ندارد، اگر فرد یا افرادی بخواهند با استفاده از حملات سایبری ارزهای دیجیتال را هک کنند باید به حداقل 51 درصد سیستم ماینر در بلاک چین دسترسی داشته باشند که این کار غیرممکن و نشدنی است.

کارمزد پایین

هیچ نهاد واسطه ای برای کنترل تراکنش های ارزهای دیجیتال وجود ندارد از این رو هزینه ای برای کارمزد وجود ندارد و اغلب کارمزدی که از کاربران دریافت می شود برای هزینه های صرافی و درگاه است که معمولا این مقدار ناچیز است.

هم چنین رمزارزها برای کسب و کارها هم مزایایی دارند که در مزایا و معایب پول‌های فیات تصویر زیر برای شما عزیزان شرح داده ایم:

مزایا و معایب خرید ارزهای دیجیتال

معایب خرید ارزهای دیجیتال

همان طور که در ابتدای مقاله گفتیم، می خواهیم درباره ی مزایا و معایب خرید ارزهای دیجیتال صحبت کنیم، حالا که شما به صورت کلی با مزایای آن آشنا شدید، خوب است نگاهی هم به معایب یا به عبارت بهتر ضعف های این عرصه بیاندازیم:

عدم ثابت قیمتی

قیمت ارزهای دیجیتال نوسانات بسیار شدیدی دارد که این موضوع یک تهدیدی بسیار جدی برای کاربران محسوب می شود، شاید این موضوع برای برخی از افراد به خصوص تریدرهایی که نوسان گیری می کنند، یک مزیت محسوب شود اما افراد قدیمی و با تجربه به دنبال ثبات بیشتری هستند.

برای درک بهتر این مساله می توانید قیمت ارز دیجیتال مانند بیت کوین و یا اتریوم را در طول تاریخ مورد بررسی قرار دهید.

عدم وجود کنترل کننده

ممکن است روزی برسد که تمام مردم جهان از ارزهای دیجیتال به جای ارزفیات استفاده کنند اما از آن جایی که هیچ نهاد و یا سازمانی بر روی ارزهای دیجیتال نظارت ندارد، در صورت بروز هرگونه کلاهبرداری و یا تخلف قابل پیگیری و ردیابی نیستند و همین مساله می تواند باعث بروز اختلالات بسیاری شود.

عدم برگشت پذیری تراکنش ها

به دلیل عدم وجود یک واحد کنترل کننده، اگر کاربر در تراکنش خود مرتکب اشتباهی شود، این اشتباه غیرقابل جبران است و برگشت پذیری وجود ندارد.

غیرقابل پیشبینی بودن وضعیت ارزهای دیجیتال

بیت کوین اولین ارز دیجیتالی بود که پا به دنیای کریپتوکارنسی گذاشت، و از همان روزهای ابتدای ظهورش توانست توجه کاربران و سرمایه گذاران بسیاری را به سمت خودش جلب کند، بعد از این رمزارز البته پروژه های بسیاری روی کار آمدند که توانستند موفق شوند و در عین حال پروژه های دیگری هم پا به عرصه گذاشتند اما مدتی بعد به طور کل فعالیتشان متوقف شد؛ نمی توان به صورت صد در صدی در خصوص قیمت و وضعیت یک ارز دیجیتال در آینده صحبت کرد که یکی از دلایل اصلی این امر هم عدم ثابت قیمتی است، وقتی یک کاربر هیچ دیدی از وضعیت یک ارز در آینده نداشته باشد مسلما نمی تواند با خیال آسوده سرمایه گذاری کند.

هم چنین ممکن است تخمینی که یک کاربر از وضعیت یک ارز دیجیتال در آینده زده است بنا به علت انتشار یک خبر و یا هر دلیل دیگری، به طور کل تغییر کند و همین مساله باعث شود تریدر متحمل ضرر و زیان بسیاری شود.

وجود کلاهبرداران و افراد سودجو

البته نمی توان این مساله را جز معایب خرید ارزهای دیجیتال دانست زیرا این خطر در تمام بازارهای مالی وجود دارد، اما همان طور که روز به روز این عرصه پیشرفت می کند تعداد افراد سودجو و راه های جدید کلاهبرداری هم افزایش پیدا می کند، به خصوص افراد تازه وارد و کم تجربه بیشتر از هر شخص دیگری در معرض این خطرات قرار دارند.

مزایا و معایب خرید ارزهای دیجیتال

نکته ی مهم

به هر حال شما برای ورود به عرصه ی ارزهای دیجیتال باید معایبی که وجود دارد را در کنار مزایای آن بپذیرید، هم چنین باید این نکته را در نظر داشته باشید که پدیده ی ارزهای دیجیتال تقریبا نوظهور محسوب می شود و باید به آن ها برای رشد و بهبود بخشیدن به برخی ویژگی ها زمان داد.

هم چنین برخی افراد با انتشار اخبار دروغین و یا وعده های باطلی چون یک شبه ثروتمند شدن و … سعی در جذب سرمایه گذار دارند، فراموش نکنید شما برای کسب موفقیت در این عرصه مانند هر کار دیگر باید زمان خاصی را برای انجام این کار اختصاص دهید.

در کنار تمام این موارد یکی از مهم ترین مسائلی که این روزها اغلب کشورها با آن درگیر هستند، عدم وجود قانون برای فعالیت در حوزه ی ارزهای دیجیتال است؛ در حال حاضر در کشور ایران هم هنوز هیچ قانون خاصی برای فعالیت در حوزه ی ارزهای دیجیتال وضع نشده است اما اگر فردی با استفاده از آن ها مرتکب جرمی شود و یا به نظام مالی کشور ضربه ای وارد کند، به صورت قانونی با او برخورد خواهد شد.

نتیجه گیری

بسیاری از تحلیلگران و تریدرهای حرفه ای بر این باورند که ارزهای دیجیتال به دلیل مزایا و هم چنین برتری هایی که نسبت به ارز فیات(پول بدون پشتوانه) دارند، در آینده ای نه چندان دور می توانند جایگزین ارز فیات شوند؛ البته این مساله چندان دور از ذهن هم نیست، اگر افراد بیش از پیش ارزهای دیجیتال را بپذیرند و برای انجام کارهای روزمره ی خود آن را بکار بگیرند، آینده ای بسیار روشن در انتظار رمزارزهاست.

اگر قصد خرید و فروش ارزهای دیجیتال را دارید صرافی های ایرانی نظیر تترسیل می توانند گزینه ی امن و مناسبی برای شما باشند. آیا شما تاکنون در بازار ارزهای دیجیتال فعالیت کرده اید؟ چه ارز دیجیتالی را معامله کرده اید؟ میزان سود و یا ضرر شما چقدر بوده است؟

برای تجربه ی سرمایه گذاری موفق تر باید در مرحله ی اول دانش و اطلاعات خود را ارتقا دهید، شما با مطالعه ی مطالب این سایت می توانید اطلاعات خود در حوزه ی کریپتوکارنسی را همیشه بروز نگهدارید و سود خوبی با خرید و فروش ارزهای دیجیتال بدست بیاورید.

ارز فیات Fiat چیست؟

ارز فیات(Fiat) یا پول فیات به عنوان پول قانونی شناخته می شود که ارزشش را از دولتی که آن را صادر کرده است می گیرد. پول فیات شامل پول کاغذی و سکه بوده و ارزش ان همانطور که گفته شد توسط دولتی که آن را چاپ می کند مشخص می شود. واژه فیات از یک واژه لاتین به همین نام گرفته شده است. کشورهای جهان از پول فیات به جای مبادلات پایاپای و کالای فیزیکی برای ارائه خدمات خرید کالا، سرمایه گذاری و سپرده گذاری استفاده می نمایند. ارز فیات را می توان جایگزین مناسبی برای استاندارد طلا و پول کالایی در نظر گرفت.

درواقع fiat یک ارز دولتی است که توسط کالای فیزیکی مانند طلا یا نقره پشتیبانی نشده، بلکه ارزشش از طریق رابطه بین عرضه و تقاضا و ثبات دولت صادرکننده، نشأت می گیرد. اکثر ارزهای کاغذی مدرن ارزهای فیات هستند، از جمله دلار آمریکا، یورو، پوند و دیگر ارزهای مهم جهانی. ارز فیات به بانک های مرکزی کشورها امکان کنترل بیشتری بر اقتصادشان می دهد، زیرا آن ها می توانند مقدار چاپ پول را کنترل کنند. ارزهای فیات فقط دارای ارزش هستند و دولت این ارزش را حفظ می کند. هیچ ابزاری برای تأمین پول به خودی خود وجود ندارد.

یکی از مخاطرات اصلی که پول های کاغذی مانند دلار دارند این است که کشورها در چاپ و عرضه آن ها زیاده روی کرده و باعث ایجاد تورم در اقتصاد شوند.

منشأ پیدایش پول فیات

انسان ها قبل از آن که سیستم اقتصاد به صورت امروزی و به طور پیچیده ای شکل گرفته باشد، در ابتدا چیزی به عنوان پول نداشتند. برای تبادل بین یکدیگر از کالا استفاده کرده و کالایی را با کالای دیگر بدون در نظر گرفتن ارزش کالا و تنها براساس نیازشان، مبادله می کردند. به این سیستم مبادله کالا با کالا یا پایاپای گفته می شد. با گذشت زمان و آزمون و خطای سیستم های مختلف مبادله، انسان ها به سیستم سکه طلا و نقره روی آوردند. اولین نمونه سکه ضرب شده در تاریخ ۶۴۰ پیش از میلاد در آناتولی غربی ضرب و مورد استفاده قرار گرفت. با گذشت زمان مردم به مبادله با سکه های طلا و نقره اعتماد کرده و از آن برای داد و ستد استفاده کردند.

اما سابقه اولین چاپ پول فیات به کشور چین باز می گردد که در آن زمان قابل تبدیل به واحدهای پولی دیگر از جمله نقره، طلا و ابریشم بود. در قرن 13 سیستم ارز فیات توسط امپراطوری مغول راه اندازی مزایا و معایب پول‌های فیات شد، سیستم پول فیات در قرن 17 وارد قاره اروپا شده و در کشورهای دیگری همچون هلند و سوئد مورد استفاده قرار گرفت. اما از آنجا که سیستم فیات در کشور سوئد با شکست مواجه شد، استاندارد نقره را جایگزین آن کردند. کم کم سیستم ارز فیات به فرانسه نو و همچنین مستعمرات آمریکای شمالی رسید و از این سیستم ارزی برای مبادلات و انتقال دارایی در معاملات استفاده شد. ایالات متحده آمریکا که در ابتدای قرن بیستم مجددا سیستم کالایی را جایگزین پول فیات کرده بود و از سال 1933 به بعد مبادله طلا با پول های کاغذی را متوقف کرده بود، نهایتا در سال 1972 میلادی، (همزمان با ریاست جمهوری ریچارد نیکسون)، با کنارگذاشتن استاندارد طلا از پول فیات برای سیستم پولی خود استفاده کرد.

آنچه که باعث اهمیت ارزهای فیات در جهان شد این بود که دولت ها و بانک های مرکزی به واسطه این ارزها سعی کردند اقتصاد خود را از بدترین اثرات طبیعی توسعه و رکودهای چرخه تجاری محافظت کنند.

تفاوت پول کالایی با پول فیات در ارزش ذاتی آن هاست. پول کالایی دارای ارزش ذاتی بوده و ارزش ذاتی خود را از موادی که از آن ساخته شده است، مانند سکه های طلا و نقره می گیرد. در مقابل پول Fiat فاقد ارزش ذاتی است. ارزش پول فیات از وعده دولت صادرکننده اش نشات می گیرد.

دلیل شکل گیری ارز فیات بدون پشتوانه چه بود؟

با اینکه سیستم استاندارد طلا توانسته بود بسیاری از مشکلات معاملات تجاری را حل کند و از سوی دیگر هر کسی نیز می توانست به راحتی پول های خود را به طلا تبدیل کند و تجار و بازرگانان از آن برای مبادلات بین المللی استفاده می کردند و با تمام مزیت های دیگر سیستم استاندارد طلا، این سیستم نتوانست ماندگاری خود را حفظ کند. آنچه که به عنوان دلایل عدم ماندگاری سیتم استاندارد طلا عنوان می شود، عبارتند از:

• معدن های جدید طلا به شدت کمیاب شدند.
• مردم طلاهای خود را احتکار کردند و به کمبود آن دامن زدند.
• نرخ طلا که در ابتدا به صورت نرخ ثابتی تعریف شده بود اجرا نشد و به این دلیل نرخ طلا به صورت محاسبه ای باقی ماند.
• با شروع جنگ جهانی ذخایر مالی کشورها با کمبود مواجه شد.

در کنار این عوامل از آنجا که کار با این سیستم نیز به مرور سخت شد، سیستم استاندارد طلا در دهه 80 میلادی از بین رفته و پول های بدون پشتوانه جایگزین آن شد.

مزایای استفاده از پول فیات چیست؟

1. مقرون به صرفه بودن و نیاز به هزینه کمتر برای تولید پول فیات
2. کمبود و نبود ذخایر طلا روی آن اثر ندارد
3. انعطاف پذیری پول فیات در بحران های اقتصادی
4. در اختیار قراردادن قدرت زیاد به دولت ها و بانک های مرکزی در ارزهای فیات با اقتصاد قوی
5. پول فیات اگر بتواند نقش های مورد نیاز اقتصاد یک کشور (یعنی نقش ذخیره ارزش، ارائه حساب عددی و تسهیل مبادله)، را در واحد پولی خود ذخیره کند، می تواند به عنوان یک ارز خوب عمل کند.
6. از پول فیات می توان در مبادلات بین المللی استفاده کرد. چراکه تبدیل به واحد پول تجاری شده است.
7. عرضه پول فیات توسط بانک های مرکزی و دولت ها کنترل می شود (برعکس ارزهای دیجیتال)و دلیل آن هم این است که پول فیات مانند طلا یک منبع کمیاب یا ثابت نیست. این کنترل عرضه به دولت ها امکان می دهد تا قدرت مدیریت متغیرهای اقتصادی مانند عرضه اعتبار، نقدینگی، نرخ بهره و سرعت پول را داشته باشند.

معایب استفاده از پول فیات چیست؟

1. تورم: تورم همزمان با تولد پول فیات با آن همراه شد. به همین دلیل تورم موجب شد که آمار افراد فقیر در جامعه افزایش یابد. چرا که تورم به افرادی که حقوق ثابت دارند، ضرر زده و موجب کاهش قدرت خرید آنها می شود.
2. افزایش بیش از حد نقدینگی: زمانی که حجم نقدینگی با میزان تولید کالا و خدمات متناسب نباشد، اعتبار پول های بدون پشتوانه ضرر می کند. چرا که با افزایش نقدینگی، تقاضا نیز مزایا و معایب پول‌های فیات افزایش می یابد و اگرعرضه مناسبی برای تأمین این تقاضاها نباشد، تورم افزایش می یابد.
3. از بین رفتن دولت ها: با از بین رفتن دولت ها، پول های بدون پشتوانه در خطر هستند. چون دولت ها هستند که به اعتبار و ارزش پول های بدون پشتوانه کمک می کند. پس اگر دولتی در میان نباشد، ارزش پول ملی از بین خواهد رفت.
4. ایجاد حباب در پول فیات: با توجه به عرضه نامحدود آن توسط دولت ها، فرصت های بیشتری برای ایجاد حباب با پول فیات وجود دارد.
5. وابسته بودن ارزش ارز فیات به سیاست: ارزش پول فیات بستگی به سیاست های مالی و مقررات دولتی توسط دولت صادرکننده اش دارد. سیاست پولی غیرمسئولانه می تواند منجر به تورم، حتی تورم بیش از حد یک ارز فیات شود.

چرا اقتصادهای مدرن از پول فیات حمایت می کنند؟

دلیل استفاده اقتصادهای مدرن از fiat انعطاف پذیری و ارائه قدرت مدیریت به دولتمردان کشورهاست که به واسطه این انعطاف پذیری می توانند ارزهای خود را مدیریت کرده، سیاست های پولی را تعیین کرده و بازارهای جهانی باثباتی را ایجاد نمایند.همچنین امکان بانکداری جزء به جزء وجود دارد. به این معنا که به بانک های تجاری اجازه می دهد مقدار پول موجود را برای پاسخگویی به تقاضای وام گیرندگان چند برابر کنند.

چه جایگزینی برای ارز فیات وجود دارد؟

امروزه تقریبا همه کشورها دارای پول قانونی (ارز فیات) هستند. با وجود اینکه شما می توانید طلا و سکه بخرید و بفروشید، اما این سکه ها به ندرت برای خریدهای روزمره استفاده می شوند و بیشتر به عنوان یک دارایی که قابلیت ذخیره سازی دارد استفاده می شوند.

حتی ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین در دهه گذشته به عنوان چالشی برای ماهیت تورمی ارزهای فیات ظاهر شده و مورد علاقه و پذیرش قرار گرفته و از اقبال خوبی هم برخوردار بودند، نیز معنای سنتی پول و ارز فیات را ندارند.

ارز فیات و ارز دیجیتال با یکدیگر چه ارتباطی دارند؟

هر دو ارز دیجیتال و فیات، هیچ گونه پشتوانه فیزیکی مانند طلا ندارند. کنترل این ارز توسط دولت صادرکننده اش انجام می شود، در صورتی که ارز دیجیتال ماهیت غیرمتمرکز دارد.

از جمله تفاوت های موجود بین این دو ارز، نحوه تولید پول های جدید در هر یک از این دو سیستم است. به عنوان مثال بیت کوین یا اتریوم نمونه هایی از ارزهای دیجیتال هستند که در مقایسه با پول فیات که هیچ گونه محدودیتی ندارد، تولید و عرضه محدودی در سکه دارد.

تراکنش در ارزهای دیجیتال برگشت ناپذیر بوده، در صورتی که در ارزهای فیات این‌ چنین نیست.

از دیگر تفاوت های ارز فیات با ارز دیجیتال این است که سیستم ارز فیات قابلیت مبادلات ارزی بزرگتر با نوسان کمتری را دارد. در صورتی که در بازار ارز دیجیتال این شرایط کاملاً برعکس است. این بازار بسیار پر نوسان است.

شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد رمزارزها مقاله پشتوانه ارز دیجیتال را نیز مطالعه نمایید.

نتیجه گیری

سابقه پول فیات به قرن ها قبل باز میگردد. کشور چین اولین کشوری بود که پول فیات را چاپ و از آن برای مبادلات استفاده کرد. سیستم پول فیات در کنار تمام مزایایی که برای اقتصاد جوامع ایجاد کرد، از جمله مقرون به صرفه بودن و هزینه تولید پایین، اما دارای معایبی نیز هست که مهمترین آن تورم است. ارز فیات با ارز دیجیتال تفاوت های بسیاری دارد. از جمله اینکه ماهیت ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز بوده و توسط هیچ نهاد ثالث و یا دولتی کنترل نمی شوند.

ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) چیست و چه کاربردی دارد؟

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (Central Bank Digital Currency) توکن‌هایی دیجیتالی هستند مزایا و معایب پول‌های فیات که بانک مرکزی آن‌ها را تولید و از آن‌ها پشتیبانی می‌کند. ارزش این ارزها به ارز فیات کشوری وابسته است که آن را صادر کرده است.

در‌حال‌حاضر، بسیاری از کشورها در‌ حال طراحی و ساخت CBDCها هستند و برخی دیگر نیز آن‌ها را به‌کار گرفته‌اند. از‌آن‌جاکه بسیاری از کشورها در حال تحقیق درباره راه‌های انتقال به ارزهای دیجیتال هستند، مهم است که بدانیم سازوکار این نوع از ارزهای دیجیتال و هدف از ساخت آن‌ها چیست. در مطلب حاضر، به این پرسش پاسخ می‌دهیم که ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) چیست و چه کاربردی دارد؟ پس تا پایان با ما همراه باشید.

مهم‌ترین ویژگی‌های ارز دیجیتال ملی

• ارز دیجیتال بانک مرکزی شکل دیجیتالی ارز فیات یک کشور است.
• CBDC را سازمان‌های مالی یا بانک مرکزی کشور‌ها صادر و تنظیم می‌کنند.
• CBDC‌ فراگیری مالی با مفهوم برابری در استفاده از خدمات مالی برای همه مردم را ترویج مزایا و معایب پول‌های فیات و اجرای سیاست‌های پولی را ساده می‌کند.
• بسیاری از کشورها در حال بررسی چگونگی تأثیر CBDC بر اقتصاد و شبکه‌های مالی موجود و ثبات خود هستند.

پول فیات درمقابل ارز دیجیتال ملی

پول فیات ارزی است که دولت‌ها صادر می‌کنند و پشتوانه فیزیکی مانند طلا و نقره ندارد. از این پول رایج برای مبادله کالا و خدمات استفاده می‌شود. ارز فیزیکی هنوز به‌طور‌گسترده مبادله و پذیرفته می‌شود. پول فیات در ابتدا به‌شکل سکه و اسکناس ایجاد شد؛ اما با پیشرفت تکنولوژی، دولت‌ها و مؤسسه‌های مالی توانستند به‌جای پول فیات فیزیکی، از مدل اعتباری آن استفاده کنند. در این مدل، موجودی و تراکنش‌ها به‌صورت دیجیتالی ذخیره می‌شود.

ظهور و تکامل فناوری ارزهای دیجیتال و بلاک چین باعث علاقه بیشتر جوامع بدون پول به رمزارزها شده است؛ بنابراین، دولت‌ها و بانک‌های مرکزی در سراسر جهان در حال بررسی امکان استفاده از ارزهای دیجیتال تحت‌حمایت دولت هستند. ازآن‌جاکه این ارزهای دیجیتال را دولت‌ها صادر و پشتیبانی می‌کنند، مانند پول‌های فیات می‌توان به آن‌ها اعتماد کرد. ارز دیجیتال بانک مرکزی برخلاف رمزارزهای غیرمتمرکزی چون بیت کوین در کنترل کامل صادر‌کننده‌های آن است.

هدف از ایجاد ارز دیجیتال بانک مرکزی

هدف اصلی CBDC ایجاد حریم خصوصی، قابلیت انتقال، راحتی، در‌دسترس‌بودن و امنیت مالی برای مشاغل و مصرف‌کنندگان است. همچنین، CBDCها می‌توانند هزینه‌های نگه‌داری سیستم مالی پیچیده و کارمزد تراکنش فرامرزی را کاهش دهند. کسانی که در‌حال‌حاضر از شیوه‌های جایگزین انتقال پول استفاده می‌کنند، به گزینه‌هایی با هزینه کمتر می‌توانند دسترسی داشته باشند. بانک مرکزی کشورها می‌توانند با استفاده از CBDC سیاست‌های پولی را اجرا و با ایجاد ثبات، رشد را کنترل کنند و بر تورم تأثیر بگذارند.

ارز دیجیتال بانک مرکزی می‌تواند ریسک‌های استفاده از رمزارزها را نیز کاهش دهد. ناگفته نماند رمزارزها نوسان زیادی دارند و قیمتشان مدام در حال افزایش و کاهش است. این نوسان باعث استرس شدید مالی افراد می‌شود و بر ثبات کلی اقتصاد نیز تأثیرگذار است. دولت‌ها از CBDC پشتیبانی و بانک مرکزی بر آن‌ها نظارت می‌کند؛ ازاین‌رو، اشخاص و مشاغل می‌توانند از شکل با‌ثبات ارز دیجیتال بهره بگیرند.

انواع ارز دیجیتال ملی

ارز دیجیتال ملی به دو دسته تقسیم می‌شود: خُرده‌فروشی (Retail CBDCs) و عمده‌فروشی (Wholesale CBDCs). در‌ادامه، هر‌کدام را بررسی می‌کنیم.

• ارز دیجیتال ملی خُرده‌فروشی: CBDC خُرده‌فروشی ارزهای دیجیتال با پشتوانه دولتی هستند و اشخاص و مشاغل از آن‌ها استفاده می‌کنند. این دسته از CBDCها ریسک واسطه را کاهش می‌دهند؛ ریسکی که در آن صادرکننده‌های ارز دیجیتال خصوصی ممکن است ورشکست شوند و دارایی مشتریان از بین برود.
• ارز دیجیتال ملی عمده‌فروشی: این ارز مشابه اوراق قرضه در بانک مرکزی است و مؤسسه‌های مالی می‌توانند با استفاده از آن‌ وجوه خود را سپرده‌گذاری یا از آن‌ برای تسویه نقل‌و‌انتقالات بین‌بانکی استفاده کنند. همچنین، بانک‌های مرکزی می‌توانند مزایا و معایب پول‌های فیات از ابزارهای سیاست پولی برای تأثیرگذاری بر وام‌دهی و تعیین نرخ بهره استفاده کنند.

مزایا و معایب CBDC

ارز دیجیتال بانک مرکزی راه‌حلی بی‌نقص برای وضعیت مالی فعلی کشوری نیست؛ اما بی‌شک مزایای انکارناپذیری دارد. در‌ادامه، به مزایا و معایب CBDCها اشاره می‌کنیم.

مزایای CBDC

• بهره‌وری: ارز دیجیتالی که ازطریق تکنولوژی بلاک چین توزیع شده، درمقایسه‌با سیستم مالی فعلی ارزان‌تر و سریع‌تر و در‌دسترس‌تر است. تمامی کسانی که به تلفن‌همراه دسترسی دارند، می‌توانند از CDBC استفاده کنند و ارزهای دیجیتال شرکت‌ها و شهروندهای منطقه‌ای را به‌هم متصل می‌کنند.

• دسترسی: ارز دیجیتال بانک مرکزی شهروندان را از داشتن حساب بانکی بی‌نیاز می‌کند. بانک‌ها اغلب به حداقل موجودی برای نگه‌داری حساب نیاز دارند و برای کارهای خاصی نیز کارمزد دریافت می‌کنند. بعضی از بانک‌ها نیز تا جایی پیش می‌روند که نقل‌‌وانتقال دارایی بعضی از مشتریان را مسدود می‌کنند. از‌آن‌جاکه CBDC به‌آسانی با دستگاه‌های دیجیتال مدیریت می‌شود، همه می‌توانند از پول‌هایی که دولت صادر می‌کند، بدون نگرانی استفاده کنند.

• حذف واسطه‌ها: به‌لطف تکنولوژی بلاک چین، شهروندان و مشاغل می‌توانند پول منتقل کنند. CBDC نیاز به بانک‌ها و مؤسسه‌های مالی برای انجام تراکنش‌ها و محدودیت در مقدار پول منتقل‌شده و محدودیت در مقصد تراکنش را از بین می‌برد.

• امنیت: شبکه CBDC در حالت ایدئال خود بر بستر بدون دست‌کاری بلاک چین ساخته می‌شود. این شبکه تاریخچه تمامی تراکنش‌ها را نگه‌داری و بانک مرکزی به آن اعتماد می‌کند. چنین رویکردی می‌تواند به بانک‌ها در مبارزه با فعالیت‌های غیرقانونی مانند پول‌شویی کمک کند و تراکنش‌های مشکوک را بیابد و اقدامات لازم را انجام دهد.

معایب CBDC

• کنترل دولت: علاقه‌مندان به بلاک چین می‌دانند شبکه‌ای که دولت کنترل کند، با هدف اصلی بلاک چین در تضاد است. CBDC قطعاً باعث کنترل بیشتر دولت بر پول شهروندان می‌شود؛ زیرا ماهیت دیجیتالی CBDC نظارت کامل بر تمامی تراکنش‌ها را به‌دنبال دارد. گفتنی است شهروندانی که خواهان دخالت کمتر دولت بر زندگی مالی‌شان هستند، روی خوشی به CBDC نشان نخواهند داد.

• حذف جایگزین‌های بانکی: شهروندانی که برای کارهای مالی خود به‌سمت بانک مرکزی و استفاده از CBDC می‌روند، خودشان را تنها به یک بانک محدود خواهند کرد. CBDC اگرچه نیاز به بانک محلی را از بین می‌برد، تمامی کنترل را در دستان بانک مرکزی قرار می‌دهد. کسانی که می‌خواهند همچنان از بانک‌های سنتی به‌جای بانک مرکزی استفاده کنند، در فرایند گذار دچار مشکل خواهند شد.

• ریسک: با وجود CBDC و کنترل بیشتری دارایی‌ها به‌دست دولت، مسئولیت کوچک‌ترین خطر یا خطا در سیستم برعهده بانک است. اگر یکی از کارکنان اطلاعاتی را به‌اشتباه وارد کند یا در سیستم خطایی وجود داشته باشد، اعتبار بانک مرکزی به‌خطر می‌افتد. نکته مهم دیگر اینکه بانک مرکزی باید خدمات وام‌دهی‌ای را پوشش دهد که بانک‌های سنتی انجام می‌دادند.

تفاوت ارز دیجیتال بانک مرکزی با رمزارزها

اکوسیستم‌های ارزهای دیجیتال فضایی را در سیستم ارزی ایجاد می‌کنند که در آن مقررات محدودکننده بر تراکنش‌ها حاکم نیست. نکته دیگر اینکه در این فضا، تکثیر یا جعل رمزارزها دشوار است و با مکانیسم‌های اجماعی محافظت می‌شود که از دست‌کاری جلوگیری می‌کنند. ارزهای دیجیتال بانک مرکزی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که شبیه رمزارزها باشند؛ اما ممکن است به فناوری بلاک چین یا مکانیسم‌های اجماع نیاز نداشته باشند.

علاوه‌بر‌این، ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز هستند و تا‌کنون قانون مشخصی برایشان وضع نشده است و ارزش آن‌ها به‌واسطه احساسات سرمایه‌گذاران و استفاده و علاقه کاربران تعیین می‌شود. این در حالی است که CBDC ها ارزش ارز فیات را منعکس می‌کنند و برای ثبات و ایمنی طراحی شده‌اند.

آینده CBDC

اگرچه دولت‌ها در حال بررسی شیوه‌های به‌کارگیری CBDCها هستند، تا زمانی‌که نمونه‌ای موفق از آن ایجاد نشود، استفاده از ارز دیجیتال بانک مرکزی فراگیر نخواهد شد. حتی اگر CBDCها بتوانند از میان قوانین سخت‌گیرانه عبور کنند و به‌صورت جمعی نیز پذیرفته شوند، باز‌هم این سؤال پیش می‌آید که کشورهای خارجی می‌توانند این ارز را به‌کار گیرند و آیا مالیات‌ها بر‌اساس CBDC تغییر می‌کند؟

در واقعیت با هربار به‌کارگیری CBDC در کشورهای مختلف، پاسخ‌های متفاوتی به این پرسش‌ها داده خواهد شد. همان‌گونه که امروزه سیاست‌های مالی مختلفی در کشورهای جهان وجود دارد، مدل دیجیتالی آن نیز چهره‌های مختلفی خواهد داشت.